ترکیدن باتری گوشی در شارژ: 8 دلیل منفجر شدن گوشی

در تابستان سال 1400 منفجر شدن موبایل سامسونگ (گلکسی A21) باعث تخلیه فوری هواپیمای خطوط آلاسکا شد. دو سال بعد هم خبر دیگری فراگیر شد: یک گوشی شیائومی 11 لایت NE در هند روی تختخواب منفجر شد. در همین سال، یک گوشی آیفون در طول شب و در حین شارژ آتش گرفت. یک کودک در هند بر اثر انفجار یک دستگاه Redmi Note 5 Pro در صورتش کشته شد. در ماه جولای، تلفن یک مرد در پرواز ایر ایندیا منفجر و باعث فرود اضطراری شد. با اینکه احتمال ترکیدن باتری یا منفجر شدن گوشی هوشمند بسیار کم است، اما گاهی این اتفاق رخ می‌دهد.÷

گرچه قبل از ترکیدن گوشی در شارژ، با صداهای جرقه‌مانند، بوی سوختگی پلاستیک یا داغ شدن بیش‌ازحد گوشی می‌توان از این حادثه مطلع شد اما سوال اصلی این است: چرا انفجار باتری گوشی رخ می‌دهد و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟

در این مقاله از مجله لیپک قرار است دلایل این اتفاق و راهکارهای جلوگیری از آن را آموزش دهیم.

دلیل ترکیدن گوشی در شارژ چیست؟

دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است یک گوشی هوشمند آتش بگیرد یا منفجر شود. تقریباً اغلب اوقات این دلایل به باتری دستگاه مربوط می‌شود.

گوشی‌های هوشمند با باتری‌های لیتیوم یونی تغذیه می‌شوند. این باتری‌ها حاوی تعادل دقیق الکترودهای مثبت و منفی هستند تا امکان شارژ مجدد را فراهم کنند. هنگامی که مشکلی پیش بیاید، اجزای داخلی باتری ممکن است خراب شوند و واکنش فراری ایجاد کنند که در نتیجه آن، ترکیدن باتری و انفجار آن دور از ذهن نخواهد بود.

ترکیدن باتری موبایل ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، اما شایع‌ترین دلیل آن، گرمای بیش‌ازحد است. اگر باتری در حال شارژ باشد یا پردازنده بیش‌ازحد کار کند، خیلی سریع داغ می‌شود و این داغ شدن می‌تواند ترکیب شیمیایی اجزای گوشی را خراب کند. در باتری‌ها، یک واکنش زنجیره‌ای به نام فرار حرارتی (Thermal runaway) می‌تواند باعث شود باتری، گرمای بیشتری تولید کند و در نهایت آتش گرفته یا منفجر شود.

ممکن است دلایل داغ شدن بیش‌ازحد گوشی شما متفاوت باشد؛ آسیب فیزیکی مثل افتادن گوشی می‌تواند عملکرد داخلی باتری را مختل کند. همچنین رها کردن تلفن برای مدت طولانی زیر نور خورشید، بدافزاری که بیش‌ازحد از CPU گوشی کار بکشد یا حتی خرابی شارژ می‌تواند باعث اتصال کوتاه در دستگاه و آتش گرفتن آن شود.

البته دلایل خارج از کنترل فرد هم ممکن است باعث ترکیدن باتری گوشی شوند. باتری‌ها با گذشت زمان تحلیل می‌روند؛ بنابراین اگر یک دستگاه برای چندین سال استفاده شده باشد، ممکن است اجزای داخلی مستهلک شده و این امر منجر به تورم و گرم شدن بیش‌ازحد آن شود. همچنین وجود مشکلات سخت‌افزاری در تولید گوشی هم می‌تواند دلیل انفجار باتری باشد که نمی‌توان راهکاری برای آن ارائه داد!

در ادامه، دلایل رایج انفجار گوشی در حال شارژ یا بدون اتصال به شارژ توضیح داده شده است.

نقص در هنگام ساخت و تولید

وجود نقص در هنگام ساخت و تولید (Manufacturing defect)، دلیل اصلی منفجر شدن باتری گوشی است. باتری لیتیوم یونی که گوشی را تغذیه می‌کند باید قبل از عرضه به بازار، به درستی تست شود. یک قطعه اشتباه یا نقص فنی در خط مونتاژ می‌تواند باعث خرابی باتری و در نتیجه منفجر شدن آن شود.

این مشکل معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های داخل باتری به دلیل گرمای خارجی، شارژ بیش‌ازحد، آسیب یا تولید ضعیف به دمای بحرانی می‌رسند. این امر منجر به فرار حرارتی می‌شود. اعتقاد بر این است که اتصال کوتاه و در نتیجه انفجار در باتری‌های ارزان تر، احتمال بیشتری دارد.

آسیب فیزیکی به باتری 

دلیل دوم انفجار باتری گوشی، وضعیت فیزیکی باتری و آسیب به آن (Physical damage to the battery) است. در مواقعی که گوشی از ارتفاع به زمین بیفتد، ممکن است به باتری آسیب برسد. این اتفاق می‌تواند ساختار مکانیکی یا شیمیایی داخلی باتری را تغییر دهد و در نتیجه منجر به اتصال کوتاه، گرم شدن بیش‌ازحد و احتمال انفجار شود.

هنگامی که باتری آسیب می‌بیند، اغلب متورم می‌شود که دلیل کافی برای تعویض آن است. در گوشی‌های هوشمند امروزی، می‌توانید با نگاه دقیق به پنل پشتی، تورم باتری را تشخیص دهید. اگر باتری گوشی شما متورم شده باشد باید در اولین فرصت نسبت به تعویض آن توسط مراکز تعمیر موبایل اقدام کنید.

استفاده از شارژرهای غیر اصل

استفاده از شارژرهای شرکت‌های غیر تولیدکننده گوشی (Using third-party chargers) یک اشتباه رایج است که می‌تواند خطرناک باشد. شارژرهای غیر اصل اغلب فاقد مشخصات مورد نیاز گوشی برای شارژ هستند؛ در حالی که ممکن است یکسان و شبیه به هم به نظر برسند، شارژرهای ارزان قیمت یا تأیید نشده می‌توانند گوشی را بیش‌ازحد گرم کنند. همچنین می‌توانند به اجزای داخلی موبایل آسیب برسانند و منجر به ایجاد حباب یا اتصال در باتری گوشی شوند.

اضافه بار پردازنده گوشی

بار اضافی پردازنده گوشی (Processor overload) هم می‌تواند به گرم شدن آن منجر شود. حتی بهترین و قوی‌ترین پردازنده‌های موبایل در حین اجرای هم‌زمان چند کار یا اجرای برنامه‌های و بازی‌های با گرافیک سنگین، با مشکلات حرارتی روبرو می‌شوند. برای مقابله با این موضوع، تولیدکننده اصلی تجهیزات گوشی، ویژگی قفل حرارتی یا خمیر حرارتی را به گوشی‌ها اضافه کرده‌اند تا گرمای گوشی کنترل شود؛ اما در بسیاری از موارد این اتفاق نمی‌افتد، قفل حرارتی از کار می‌افتد و گوشی منفجر می‌شود.

رها کردن گوشی در ماشین و زیر نور مستقیم خورشید

گرمای بیش‌ازحد می‌تواند باتری گوشی را خراب کند. سلول‌ها ناپایدار می‌شوند، تجزیه گرمازایی را از دست می‌دهند و گازهایی مانند اکسیژن و دی‌اکسید کربن تولید می‌کنند. این گازها می‌توانند باعث متورم شدن باتری، به خطر افتادن ساختار آن و درنهایت، ترکیدن باتری گوشی شوند. بنابراین توصیه می‌شود گوشی را در ماشین داغ رها نکنید و آن را برای مدت طولانی زیر نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

شارژ شبانه

یکی از دلایل مهم بیش‌ازحد گرم شدن گوشی، شارژ مداوم در طول شب (Overnight charging) است. وصل بودن به شارژر از شب تا صبح و باقی ماندن در حالت شارژ صد درصدی می‌تواند به باتری آسیب وارد کرده و عمر آن را کم کند. در حال حاضر بسیاری از گوشی‌های هوشمند دارای تراشه‌ای هستند که در زمان رسیدن شارژ باتری به 100 درصد، جریان برق را متوقف می‌کنند. با این حال هنوز تعداد برخی از گوشی‌های اقتصادی فاقد این ویژگی هستند. مطالعه مقاله علت دیر شارژ شدن گوشی چیست؟ می‌تواند به شما کمک کند.

تماس باتری گوشی با آب

انفجار باتری گوشی به دلیل رخنه کردن آب به داخل آن، در گوشی‌های قدیمی رایج بود اما نسل جدید گوشی‌ها از گواهی‌هایی نظیر IP64 و IP68 برای مقاومت در برابر پاشش آب برخوردارند؛ اما این گواهی‌ها تا حدی می‌تواند از نفوذ آب به داخل گوشی جلوگیری کند. اگر حجم آب زیاد باشد و یا گوشی مدت زیادی در معرض مستقیم رطوبت قرار بگیرد، آسیب به باتری محتمل خواهد بود.

آسیب ایجاد شده از طرف مشتری

همچنین مواردی از ترکیدن باتری موبایل به دلیل آسیب‌های ناشی از جانب مشتری وجود داشته است. انفجار گوشی Realme 5 در حین سوار شدن یک فرد به موتورسیکلت، نه به دلیل مشکلات گوشی بلکه سوراخ شدن باتری و آسیب دیدن مادربرد با نیروهای خارجی باعث آن شده بود.

علائم هشداردهنده منفجر شدن گوشی

ممکن است منفجر شدن باتری گوشی بدون هشدار و یک‌باره رخ داد اما علائمی نظیر صدای خش‌خش یا ترکیدن یا بوی سوختگی پلاستیک و مواد شیمیایی می‌توان از احتمال آتش گرفتن گوشی خبر دهد. در چنین مواقعی اگر گوشی در شارژ است، شارژ را جدا کرده، دستگاه را خاموش کرده و آن را از دست و صورت خود دور نگه دارید تا خنک شود.

یکی دیگر از علائم هشداردهنده اصلی انفجار باتری گوشی، متورم شدن باتری است. تورم باتری گوشی زمانی اتفاق می‌افتد که باتری آسیب دیده باشد یا اجزای داخلی آن خراب شده باشند. پس مراقب هرگونه تغییر در شکل دستگاه خود از جمله صفحه بیرون‌زده، درز بزرگ شده یا شاسی گشاد باشید. این تغییر شکل‌ها ممکن است باعث شود گوشی دیگر روی سطح صاف به درستی قرار نگیرد.

اکثر تلفن‌های هوشمند مدرن دیگر به شما اجازه نمی‌دهند باتری آنها را خارج کنید. بنابراین اگر در این‌گونه موارد نگران دستگاه خود هستید، آن را خاموش کرده و فوراً به یک خدمات تعمیر گوشی مراجعه نمایید. به‌طور خلاصه، علائم و نشانه‌های منفجر شدن گوشی در زیر ارائه شده است.

• داغ شدن بیش‌ازحد گوشی
• متورم شدن گوشی یا باز شدن درزها
• ساطع شدن بوی بد شیمیایی از گوشی
• بلند شدن دود از گوشی
• نشت مایعات از گوشی

راهکارهای جلوگیری از ترکیدن باتری گوشی

اگر باتری یا سخت‌افزار گوشی در فرآیند تولید مشکل داشته باشد، کار خاصی نمی‌توان کرد اما به‌طور کلی با رعایت برخی نکات در استفاده درست از گوشی و شارژ آن، می‌توان از انفجار گوشی در حال شارژ جلوگیری و عوارض ترکیدن آن را به صفر رساند.

 

از قاب گوشی محکم استفاده کنید.

جهت جلوگیری از آسیب به باتری و گوشی در اثر ضربه و سقوط، بهتر است از قاب گوشی محکم، ایمن و حتی ضد آب استفاده کنید؛ بدین ترتیب احتمال انفجار گوشی در حال شارژ در اثر آسیب فیزیکی به باتری از بین خواهد رفت.

گوشی را از دماهای شدید دور نگه دارید.

بهترین بازه دمایی برای عمر و سلامت باتری گوشی، بین 20 تا 40 درجه است؛ قرار گرفتن گوشی در دمای خیلی سرد یا خیلی گرم می‌تواند سلامت باتری را به خطر بیاندازد. قرار دادن گوشی زیر نور مستقیم خورشید، بالای رادیاتور روشن، در معرض مستقیم باد کولر، جا گذاشتن آن در ماشین در زمستان و … می‌تواند به تدریج سبب ترکیدن باتری شود.

 

هنگام شارژ، گوشی خود را نپوشانید.

گوشی در حال شارژ را با چیزی نپوشانید و آن را روی پتو و بالش قرار ندهید. باتری در حال شارژ به‌طور طبیعی گرما ایجاد می‌کند که در هوای آزاد می‌تواند این گرما را دفع کند. پوشاندن گوشی در شارژ باعث حفظ گرما در باتری و در نتیجه، داغ شدن آن خواهد شد و این امر می‌تواند از دلایل اصلی ترکیدن گوشی در شارژ باشد.

مراقب سلامت باتری گوشی باشید.

بازه شارژ باتری را بین 30 تا 80 درصد نگه دارید، زمانی که عجله ندارید از شارژ سریع استفاده نکنید، از برنامه‌های بهینه سازی باتری و عملکرد گوشی استفاده کنید، گوشی را با لپ تاپ شارژ نکنید و … تا عمر باتری شما افزایش پیدا کرده و از آسیب رسیدن به آن جلوگیری شود.

از شارژر مناسب استفاده کنید.

برای سلامت گوشی و جلوگیری از داغ شدن آن، از شارژ اصل یا شارژرهایی که با ولتاژ و جریان بهینه مدل گوشی تطابق دارد استفاده کنید. اگر امکان استفاده از شارژ اوریجینال گوشی وجود ندارد، خرید شارژر گوشی را از برندهای شناخته شده نظیر Anker انجام دهید.

از کابل‌های استاندارد و سالم استفاده کنید.

سیم کابلی که اتصالی دارد یا با ولتاژ و جریان مورد نیاز گوشی بهینه نباشد، احتمال آتش سوزی خواهد داشت. اگر گوشی شما دیر شارژ می‌شود یا مرتباً اتصال آن به شارژر قطع و وصل می‌شود، احتمالاً کابل شارژ آسیب دیده است.

مراقب بدافزارها باشید.

بدافزارها و ویروس‌ها به‌طور مخفیانه از منابع گوشی استفاده می‌کنند و این کار باعث داغ شدن گوشی خواهد شد. اگر شارژ گوشی سریع تمام می‌شود، گوشی کندتر از حد معمول عمل می‌کند و همچنین داغ می‌شود، از آنتی ویروس‌های مناسب برای شناسایی و حذف بدافزارهای احتمالی استفاده کنید.

فقط از قطعات مجاز استفاده کنید.

اگر گوشی شما به هر دلیلی به تعویض قطعات نیاز داشت، حتماً از قطعات درجه یک، سالم و استاندارد (حتی با قیمت بیشتر) استفاده کنید. مشکلات سخت‌افزاری گوشی یکی از عوامل اصلی آسیب به باتری، عملکرد گوشی و حتی مشکلات منجر به انفجار آن می‌باشند.

در صورت ترکیدن گوشی در شارژ چه باید کرد؟

اگر گوشی شما در حال انفجار بود و یا حتی دچار ترکیدگی شد، کارهای زیر را انجام دهید:

• شارژر را از گوشی جدا کنید.
• گوشی را روی سطحی که آتش نمی‌گیرد (مثل سینی فلزی یا سرامیک) قرار دهید و از دست و صورت خود دور کنید.
• گوشی را روشن نکنید.
• گوشی را در آب نیاندازید زیرا ممکن است باعث تشدید انفجار شود.
• اگر آتش کوچک است و کپسول آتش نشانی ندارید، گوشی را با یک جسم نسوز مانند قابلمه فلزی بپوشانید تا خاموش شود.
• پس از خاموش شدن آتش، گوشی را روشن نکنید و آن را به تعمیرگاه معتبر موبایل ببرید.

جمع‌بندی منفجر شدن گوشی در شارژ

برخلاف همه این هشدارها، ترکیدن گوشی بسیار کم اتفاق می‌افتد اما اگر این اتفاق را برای گوشی خود محتمل می‌دانید، با راهکارهای ساده زیر از وقوع آن جلوگیری کنید:

• مطمئن شوید که از کابل و شارژر اصل و استاندارد استفاده می‌کنید
• از شارژ طولانی مدت باتری گوشی خودداری نمایید.
• گوشی را از آب دور نگه دارید، به خصوص اگر در برابر آب مقاوم نباشد.
• زمانی که گوشی بسیار داغ است، آن را از شارژ جدا کرده و از گوشی استفاده نکنید.
• در حین شارژ، گوشی را زیر بالش یا جایی نزدیک سر نگذارید.

در ادامه هم به سوالات رایج شما در این زمینه پاسخ داده‌ایم:

منفجر شدن گوشی و باتری آن چه ارتباطی به هم دارند؟

معمولاً دلیل اصلی انفجار گوشی، مربوط به مشکلات باتری و اتصال کوتاه جریان برق می‌باشد.

دلایل اصلی انفجار باتری گوشی چیست؟

گرم شدن زیاد گوشی، عدم استفاده از شارژر سالم و پوشاندن گوشی هنگام شارژ می‌تواند باعث ترکیدن باتری گوشی شود.

چگونه از منفجر شدن باتری گوشی جلوگیری کنیم؟

استفاده از شارژر با کیفیت و مناسب گوشی، عدم استفاده از قطعات تعویضی غیر استاندارد، قرار ندادن گوشی تلفن در دماهای خیلی گرم و سرد و … می‌تواند از انفجار باتری جلوگیری کند.

آیا شارژر گوشی هم آتش می‌گیرد؟

بله احتمال آتش گرفتن و انفجار شارژر گوشی به دلیل اتصال کوتاه، نقص داخلی باتری و بالا بودن ولتاژ شارژ و همچنین شارژ بیش‌ازحد وجود دارد.

منابع: pcmag.com | zdnet.com