آیا فضای ذخیره‌سازیتون داره تمام می‌شه؟ سرعت هاردتون پایین آمده یا دوست دارید عملکرد کامپیوترتون رو بهینه‌سازی کنید؟ اگر اینطوره، پس وقتش رسیده است که هاردتون رو ارتقا بدید. اما باید چه هاردی رو بگیرید، SSD یا HDD؟ چطور بین این هاردها انتخاب کنید؟ اصلاً تفاوت SSD و HDD چیه؟ اگر زمان ارتقای هارد کامپیوترتون رسیده است و می‌خواید ببینید کدام هارد انتخاب بهتری است، تا آخر این مطلب رو با دقت بخوانید! ما در اینجا از جنبه‌های مختلفی به مقایسه‌ی SSD و HDD می‌پردازیم تا انتخابی صحیح و مفید داشته باشید.
حافظه SSD یا درایو حالت جامد
حافظه SSD یا Solid State Drive که به اشتباه هارد SSD شناخته می‌شود، نسل جدیدی از حافظه‌های ذخیره‌سازی است که برخلاف HDD، قطعات مکانیکی ندارد. این نوع از حافظه‌ها با اینکه قیمت بیشتری دارند، ولی سرعت و پایداری آنها بهتر است و می‌توانید برای طولانی مدت اطلاعات خودتان را روی SSD ذخیره کنید. علاوه‌بر این، SSDها کوچک‌تر، کم صداتر و کم‌مصرف‌تر هستند و دوام بیشتری هم دارند. استفاده از تکنولوژی‌های جدید باعث شده است تا سرعت خواندن و نوشتن این حافظه‌ها چند برابر HDD باشد. برای آشنایی بیشتر با این نوع حافظه مقاله “حافظه SSD چیست” را مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید:
راهنمای جامع خرید هارد اینترنال
بهترین هارد اکسترنال اس‌اس‌دی 2023
حافظه HDD یا درایو هارد دیسک
حافظه HDD یا Hard Disk Drive بیش از 50 سال است که کاربرد دارند و به طور پیوسته ظرفیت آنها افزایش پیدا کرده و ابعادشان کمتر شده است. هارد دیسک‌ها برای خواندن و نوشتن داده‌ها به دیسک‌های چرخان یا پلاترها متکی هستند. هارد دیسک از یک یا چند صفحه حساس مغناطیسی، یک بازوی محرک با یک قطعه خواندن/نوشتن روی آن برای هر صفحه و یک موتور برای چرخاندن صفحات تشکیل شده است. همچنین یک کنترلر I/O و سیستم عامل در نظر گرفته شده است که به سخت افزار می‌گوید چه کاری انجام دهد و چگونه با بقیه سیستم ارتباط برقرار کند.
تفاوت سرعت SSD و HDD
باید بگیم که سرعت مهم‌ترین فاکتور در تفاوت هارد HDD و SSD است. واقعیت اینه که درایوهای حالت جامد (SSD) همیشه سریع‌تر از درایوهای سنتی بوده‌اند، اما الان تفاوت حتی بیشتر هم شده، چون تکنولوژی SSD بیشتر از قبل پیشرفت کرده است.
درایوهای HDD از پلاترهای چرخان استفاده می‌کنند، پس سرعت درایو به ظرفیت RPM (دور در دقیقه) وابسته است. هر چه RPM بیشتر باشه، عملکرد درایو هم سریع‌تر خواهد بود. RPM خیلی از هاردهای ارزان‌قیمت معادل 5400 دور در دقیقه است که آهسته‌ترین سرعت در بین هاردهای مدرن به حساب می‌آد. پس بهتره هاردی رو انتخاب کنید که حداقل RPM معادل 7200 باشه، یعنی عددی که اغلب HDDها رو باهاش اندازه‌گیری می‌کنند.
تفاوت SSD و HDD رو باید با واحد مگابایت بر ثانیه (MB/s) اندازه‌گیری کنیم، چون سرعت خواندن (درایو با چه سرعتی داده‌ها را می‌خواند) و نوشتن (داده‌ها با چه سرعتی قادر به نوشته شدن روی درایو هستند) رو با اون ارزیابی می‌کنند. البته فاکتورهای دیگری، مثل ظرفیت، هم در تعیین سرعت HDD نقش دارند، اما یک هارد SATA III با 5400RPM حدود 100MB/s سرعت داره، در حالی که این عدد برای هارد با 7200RPM معادل 150MB/s است.
نکته اینجاست که سرعت SSDها به RPM وابسته نیست، چون این هاردها اساساً هیچ بخش متحرکی ندارند. سرعت این هاردها به تکنولوژی مورد استفاده و اتصال داده‌ها بستگی داره. پس حتی با اتصال SATA III، که سرعت درایوهای حالت جامد رو کم می‌کنه، سرعت اونها حدود چهار برابر بیشتر از هاردهای سنتی خواهد بود. البته توجه داشته باشید که SATA III یک تکنولوژی قدیمی هست که هاردهای قدیمی‌تر ازش استفاده می‌کنند، ولی اگر از اتصال‌های بهتری برای SSDها استفاده کنید، تفاوت سرعت خیلی بیشتر هم خواهد بود.
سرعت میانگین یک PCIe/M.2 SSD در بین 1.2GB/s تا 1.4GB/s است و اگر بودجه‌ی بیشتری هم برای خرید هاردتون کنار بگذارید، می‌توانید به 2.2GB/s هم برسید. پس تفاوت هارد HDD و SSD از نظر سرعت می‌تواند به حدود 10 برابر هم برسد.
تفاوت قیمت SSD و HDD
با وجود اینکه SSDها در چند سال گذشته تا حدی ارزان‌تر هم شده‌اند، اما تفاوت SSD و HDD از لحاظ قیمت هنوز هم زیاد است. در واقع، وقتی که می‌خواید در بین SSD و HDD یکی را انتخاب کنید، اولین چیزی که نظرتون رو جلب می‌کنه، اختلاف قیمت است. اگر بخواید درایو حالت جامد بخرید، برای خرید هارد دارای حافظه‌ی یکسان با HDD، باید دو تا سه برابر هزینه کنید.
در واقع، با خرید گران‌تر SSD، که حتی حافظه‌ی کمتری داره، روی سرعت، اثربخشی و طول عمر بیشتر سرمایه‌گذاری کردید. اما اگر قیمت رو در نظر بگیرید، حتماً می‌تونید HDD با حافظه بیشتری رو تهیه کنید.
تفاوت ظرفیت حافظه‌ی SSD و HDD
اگر می‌خواید بدانید که چه مقدار اطلاعات رو می‌توانید روی هر نوع درایوی ذخیره کنید، نگران نباشید! پیدا کردن HDDهای دارای چند ترابایت حافظه با قیمت مقرون به صرفه کار سختی نیست. این هارد درایوها، بدون اینکه افزایش قیمت زیادی داشته باشند، همیشه بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شده‌اند.
از سوی دیگر، SSDها هم ظرفیت حافظه‌ی بالایی دارند و می‌توانید درایو حالت جامد با ظرفیت یکسان، از 128GB تا 20TB، را پیدا کنید. تنها تفاوت اینه که SSDها گران‌تر هستند – به خصوص اگر حجم بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، اگر می‌خواید فضای زیادی رو آزاد کنید، می‌توانید به آسانی هر هاردی، چه خارجی چه داخلی، رو فرمت کنید و فرقی نداره که HDD باشه یا SDD.
به هر حال، وقتی که حرف ظرفیت حافظه به میان می‌آد، به نظر می‌رسه که HDDها می‌توانند جایگاه خودشون رو حفظ کنند. اگر می‌خواید فایلی رو برای مدت طولانی ذخیره کنید یا فایل‌ها و فولدرهای بزرگ رو نگهداری کنید، هارد درایوها گزینه‌ی مطلوبی هستند.
البته باید بگیم که تفاوت SSD و HDD از نظر قیمت بر تفاوت اونها از لحاظ ظرفیت حافظه تاثیرگذار است. دلیل اینکه هارد درایو بر درایو حالت جامد داده می‌شه، اینه که می‌توانید با قیمت پایین‌تر حافظه‌ی بیشتری تهیه کنید. اما توجه داشته باشید که این یکی از معدود مزایای هاردهای سنتی است.
شیوه ذخیره‌ی اطلاعات در HDD و SSD
فرق اصلی بین درایوهای حالت جامد (SSD) و درایوهای هارد دیسک (HDD) اینه که ذخیره‌سازی و دستیابی به اطلاعات رو به دو شیوه‌ی متفاوت انجام می‌دهند. HDDها وسایل ذخیره‌سازی سنتی هستند که از پلاترهای چرخان استفاده می‌کنند. اما SSDها به تکنولوژی جدیدتری مجهز هستند که داده‌ها رو روی چیپ‌های حافظه‌ای ذخیره می‌کنند که به سرعت قابل دسترسی هستند.
در واقع، HDDها از پلاترها (دیسک‌های چرخان مکانیکی) و هد خواندن/نوشتن برای ذخیره‌سازی و دسترسی به داده‌ها استفاده می‌کنند. دیسک شروع به چرخش می‌کنه و امکان خواندن یا نوشتن داده رو برای بازوی خواندن – نوشتن فراهم می‌آره. هرچه پلاتر سریع‌تر بچرخه، سرعت هارد درایو، که سرعت پاسخ‌گویی سیستم عامل و بارگذاری و باز شدن نرم‌افزارهای نصب شده رو تعیین می‌کنه هم بیشتر می‌شه.
تفاوت SSD و HDD در اینه که درایوهای حالت جامد به حافظه‌ی فلش NAND مجهزند. هرچه حجم حافظه‌ی NAND (Negative-AND) بیشتر باشه، فضای ذخیره‌سازی SSD هم بیشتر است. تکنولوژی مدرن به SSDها کمک می‌کنه تا چیپ‌های NAND بیشتری داشته باشند، که به این معنیه که SSDها می‌توانند ظرفیت یکسانی با HDDها داشته باشند.
اگر نمی‌دانید که کدام‌یک بهتره، SSD یا HDD، باید بگیم خیلی از SSDها با پورت‌های SATA III عرضه می‌شوند، یعنی می‌توانید اونها رو به آسانی به جای HDD نصب کنید. تعداد زیادی از SDDها هم با فرمت 2.5 اینچ هارد درایوهای کوچک‌تر تولید می‌شوند.
تفاوت SSD و HDD در مصرف انرژی
مقایسه‌ی SSD و HDD حاکی از اینه که SSDها انرژی خیلی کمتری مصرف می‌کنند. این یعنی طول عمر باتری لپ‌تاپ‌هایی که از درایو حالت جامد استفاده می‌کنند، بیشتر است. معمولاً SATA SSDها (هاردهای بزرگ‌تری که شکلی مشابه HDDها دارند) زیر 5W مصرف دارند و M.2 SSDها (درایوهای کوچک‌تر) می‌توانند تا 7-8W کاهش مصرف داشته باشند. در مجموع، این درایوها می‌توانند به مصرف 10mW و در وضعیت‌های مصرف انرژی کمتر، حتی به 3mW هم برسند.
پس اگر می‌خواید هارد لپ‌تاپ خودتون رو از HDD به SSD تغییر بدید، اولین تغییری که نظرتون رو جلب می‌کنه، کاهش مصرف باتری (به طور میانگین 30 تا 45 دقیقه طول عمر بیشتر) خواهد بود. کسانی که می‌خواهند مصرف برق کمتری داشته باشند، حتماً SSD رو خواهند پسندید.
تفاوت ابعاد و فرم فکتور SSD و HDD
لازمه به تفاوت SSD و HDD از لحاظ فرم فکتور و ابعاد هم اشاره کنیم. در واقع، وقتی که حرف ظاهر به میان می‌آد، HDDها و SSDها خیلی به هم شبیه‌اند. اگر به ابعاد توجه کنیم، معمولاً HDD در ابعاد 3.5 اینچ (برای کامپیوترهای رومیزی) و 2.5 اینچ (برای لپ‌تاپ) تولید می‌شه. سایز بزرگ‌تر به معنی وجود پلاترهای بیشتر در داخل درایو و در نتیجه حافظه‌ی بیشتر است. ولی SDD در ابعاد 2.5 اینچ، 1.8 اینچ و 1.0 اینچ هم موجود است. به این صورت، باید بگیم که درایو حالت جامد فضای در دسترس کامپیوتر رو به ویژه در دسکتاپ یا سرور تا حدی افزایش می‌ده.
متصل‌کننده‌ای که برای این سایز استاندارد استفاده می‌شه، SATA است. البته SSDهای کوچک‌تری هم موجودند که از mini-SATA (mSATA) استفاده می‌کنند و به شیار mini-PCI Express لپ‌تاپ وصل می‌شوند. بعضی دیگر از SSDها هم از رابط کاربری NVMe بهره می‌برند تا به سریع‌ترین SSD ممکن موجود در بازار تبدیل بشن. درایو حالت جامد NVMe گران‌تر از SATA SSD است، اما عملکرد خیلی بهتری داره.
کدام حافظه را بخریم: SSD یا HDD
هدف ما در این مطلب اینه که خرید رو به فرایندی آگاهانه‌تر تبدیل کنیم. درسته که مسایل دیگری هم در خرید تاثیرگذارند، ولی شناخت تفاوت SSD و HDD نقش اساسی داره. مطابق اونچه در اینجا مطرح شد، مشخصاً تنها زمانی بهتره HDD رو انتخاب کنید که بودجه‌ی کافی رو برای خرید SSD کنار نگذاشته باشید. البته باید این نکته رو هم یادآوری کنیم که HDDها حافظه‌ی زیادی رو با هزینه‌ی کمتر در اختیارتون می‌گذارند، پس این هم می‌تواند یکی از دلایل انتخاب این نوع هارد باشه.
اما تقریباً در همه‌ی موارد دیگر انتخاب SSD بهتر و درست‌تر خواهد بود. در واقع، درایوهای حالت جامد به تکنولوژی پیشرفته‌تری مجهزند که از نظر سرعت، قدرت، مصرف انرژی، ابعاد و غیره به اونها برتری می‌بخشه. پس اگر به هر کدام از این ویژگی‌ها نیاز دارید، توصیه می‌کنیم که SSD رو انتخاب کنید.
جمع‌بندی
در این مطلب تفاوت SSD و HDD رو از جنبه‌های مختلفی بررسی کردیم. پس حالا که به دانش درباره‌ی این درایوها مجهز شدید، می‌توانید خرید بهتری داشته باشید و خیلی راحت در بین SSD یا HDD دست به انتخاب بزنید. شما هم می‌توانید در تکمیل مقایسه‌ی SSD و HDD مشارکت کنید. چطور؟ تجربه‌ی خودتون رو با ما سایر مخاطبان لیپک در قسمت کامنت‌ها به اشتراک بگذارید. به ما بگید که به نظرتون کدام هارد بهتره و چرا؟