هنگام خرید مانیتور، لپ تاپ یا گوشی باید به میزان وضوح تصویر یا رزولوشن (Resolution) صفحه‌نمایش توجه کرد تا تجربه مطلوبی در کار با دستگاه داشته باشیم. رزولوشن بالا در بهبود کیفیت نمایش فیلم و بازی، سهولت خوانش متن و به‌طور کلی، تجربه کاربری تاثیر مستقیم دارد. به همین دلیل انتخاب بهترین رزولوشن صفحه‌نمایش کار نسبتاً پیچیده‌ای خواهد بود. در این مقاله از مجله فناوری لیپک می‌خواهیم شما را با مفهوم رزولوشن گوشی و مانیتور، انواع رزولوشن و ویژگی‌های آن آشنا کنیم.
رزولوشن چیست؟
آیا تا حالا با ذره‌بین به صفحه‌نمایش لپ تاپ یا گوشی موبایل خود دقت کردید؟! آنچه خواهید دید، سلول‌های نورانی و کوچک به نام پیکسل (Pixel) هستند. وضوح صفحه‌نمایش یا رزولوشن، ابعاد عرض و ارتفاع یک دستگاه نمایشگر بصری الکترونیکی است که در واحد پیکسل اندازه‌گیری می‌شود. هر پنل صفحه‌نمایش از تعدادی پیکسل تشکیل شده است؛ تعداد پیکسل بالاتر یعنی وضوح بیشتر صفحه و این یعنی نمایش فیلم‌ها و متن‌ها نیز با وضوح بهتری خواهد بود. این وضوح به تعداد پیکسل‌های عمودی و افقی وابسته است.
اندازه صفحه‌نمایشگر و وضوح صفحه مستقیماً به یکدیگر مرتبط نیستند. مثلاً می‌توانید یک تبلت 10.6 اینچی با وضوح 1920 در 1080 و یک مانیتور رومیزی 24 اینچی با وضوح مشابه داشته باشید. از آنجایی که وضوح هر دو دستگاه یکسان است، نمایشگر آنها می‌تواند یک تصویر از نظر تعداد پیکسل مشابه را نشان دهند.
رزولوشن، شمارش تعداد پیکسل‌ها است که می‌توانند روی صفحه‌نمایش یا حسگر دوربین قرار بگیرند. وضوح یک عامل مهم برای اندازه‌گیری کیفیت بصری تصاویر دیجیتال، عکس‌ها و فیلم‌ها است. وضوح بالاتر نشان می‌دهد که تصویر دارای پیکسل‌های بیشتری است، به این معنی که می‌تواند اطلاعات بصری بیشتری را نمایش دهد. در نتیجه، یک تصویر با وضوح بالا واضح‌تر از یک تصویر با وضوح پایین است. معیار رزولوشن به جز مانیتورهای لپ تاپ و کامپیوتری، در صفحه‌نمایش گوشی و تبلت هوشمند، تلوزیون و حتی چاپگرها وجود دارد.اندازه مانیتور یکی دیگر از عوامل کیفیت تصویر است. تصویری که در مانیتور کوچکتر نمایش داده می‌شود در مقایسه با تصویر مشابه در نمایشگرهای بزرگتر با وضوح یکسان، واضح‌تر به نظر می‌رسد. دلیل این امر را می‌توان در این نکته دانست که پیکسل‌ها در تعداد بیشتری از اینچ پخش می‌شوند که منجر به از دست دادن وضوح تصویر می‌شود. یک صفحه‌نمایش کوچکتر، تعداد پیکسل در هر اینچ (PPI) بیشتری نسبت به یک صفحه‌نمایش بزرگتر خواهد داشت، بنابراین تصویر آن واضح‌تر خواهد بود. با توجه به این پدیده، صفحه‌نمایش‌های بزرگتر برای حفظ کیفیت تصویر به رزولوشن بالاتری نیاز دارند.
به‌طور کلی، یک صفحه‌نمایش با وضوح 1920×1080 (فول اچ‌دی یا 1080p) می‌تواند 1920 پیکسل را به صورت افقی و 1080 پیکسل را به صورت عمودی نمایش دهد. علاوه‌بر حداکثر وضوح، یک صفحه‌نمایش می‌تواند چندین وضوح کمتر را نیز پشتیبانی کند. به‌عنوان مثال، یک صفحه‌نمایش 1280×1023 می‌تواند رزولوشن‌های 1024×768 ،800×600 و 640×480 را نیز پشتیبانی کند.
پیکسل چیست؟
پیکسل‌ها یا عناصر تصویر، کوچکترین نقاط فیزیکی روی نمایشگر هستند. پیکسل‌ها بلوک‌های سازنده هر تصویری هستند که روی صفحه‌نمایش خود می‌بینید. پیکسل‌ها و وضوح صفحه به‌طور مستقیم با هم مرتبط هستند و وضوح بالاتر برابر با تعداد پیکسل‌های بیشتر در صفحه‌نمایشگر است.
برای تجسم این موضوع، می‌توانیم پیکسل‌ها را به‌عنوان قطعات پازل در نظر بگیریم. هر کدام یک قطعه کوچک از یک تصویر بزرگتر را تشکیل می‌دهند. علاوه‌بر این، هرچه یک مانیتور پیکسل بیشتری داشته باشد، تصاویر با جزئیات بیشتری می‌توانند داشته باشند.
مفهوم PPI چیست؟
PPI یا Pixel Per Inch بالا به این معنی است که پیکسل‌های بیشتری در هر اینچ از صفحه وجود دارد که منجر به وضوح بالاتر و در نتیجه تصویر واضح‌تر می‌شود. اگر تصویر PPI پایینی داشته باشد، منجر به یک تصویر تار، بلوکی یا پیکسلی می‌شود که دیدن آن دشوار است. PPI توصیفی از تراکم پیکسلی (Pixel Density) صفحه‌نمایشگر است. تراکم پیکسلی بالاتر به این معنی است که پیکسل‌های بیشتری در هر اینچ مربع از صفحه‌نمایش شما وجود دارد.
تفاوت اندازه و رزولوشن صفحه‌نمایش
اصطلاح وضوح صفحه‌نمایش (Screen resolution) و اندازه صفحه‌نمایش (Screen size) گاهی اوقات به جای یکدیگر استفاده می‌شود. با این حال، این دو عبارت یکسان نیستند. وضوح صفحه‌نمایش به تعداد پیکسل‌ها و تراکم پیکسلی اشاره دارد، در حالی که اندازه صفحه‌نمایش مربوط به ابعاد فیزیکی صفحه‌نمایش می‌باشد. اندازه صفحه‌نمایش معمولاً به صورت مورب در واحد اینچ اندازه‌گیری می‌شود؛ از یک گوشه صفحه به گوشه دیگر.
دو نمایشگر با وضوح یکسان می‌توانند ابعاد فیزیکی متفاوتی داشته باشند، به همین دلیل است که تراکم پیکسل بیان شده در PPI عامل مهمی در ارزیابی کیفیت صفحه‌نمایش است. به‌طور مشابه، دو نمایشگر با اندازه صفحه‌نمایش یکسان می‌توانند رزولوشن متفاوتی داشته باشند.
اگر دو صفحه‌نمایش دارای وضوح یکسان اما اندازه‌های متفاوت باشند، کیفیت تصویر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. نمایشگر کوچکتر با همان رزولوشن، PPI بیشتری دارد و تصویری واضح‌تر و با جزئیات بیشتری را نسبت به نمایشگر بزرگتر نشان می‌دهد.
پیشنهاد مطالعه: نرخ تازه‌سازی صفحه‌نمایش چیست؟
اندازه‌های مختلف صفحه‌نمایش با وضوح یکسان
همانطور که گفته شد، صفحه‌نمایش با اندازه‌های مختلف همچنان می‌تواند وضوح صفحه یکسانی داشته باشد. قیمت صفحه‌نمایش‌ها در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری کاهش یافته است، بنابراین وسوسه‌انگیز است که به سراغ بزرگترین صفحه‌نمایش بروید. اما اندازه تنها عامل مهم در خرید مانیتور نیست. شما می‌توانید یک لپ تاپ با صفحه‌نمایش 15 اینچی و وضوح 1366 در 786 داشته باشید یا یک مانیتور 21 اینچی با همان وضوح 1366 در 786 خریداری کنید و نتیجه متفاوتی را شاهد باشید.
بنابراین، هنگام انتخاب یک صفحه‌نمایش، باید هم اندازه و هم وضوح آن را درک کنید.
| دستگاه | روزلوشن‌های رایج | درصد سهم استفاده در جهان |
| مانیتور | 1920×1080, 1366×768, 1536×864, 1280×720, 1440×900 | 44.95% |
| موبایل | 360×800, 390×844, 414×896, 375×667, 412×732 | 52.81% |
| تبلت | 768×1024, 810×1080, 1280×800, 1024×768, 1920×1080 | 1.83% |
انواع رزولوشن صفحه‌نمایش
در این بخش، شما را با انواع رزولوشن رایج در نمایشگرها آشنا می‌کنیم. توجه داشته باشید که رزولوشن‌های قدیمی که در حال حاضر تکنولوژی منسوخ شده یا کم‌استفاده‌ای محسوب می‌شوند از این لیست حذف شده‌اند؛ از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رزولوش QVGA: وضوح 320 در 240 پیکسل (در LCDهای قدیمی)
- رزولوشن HVGA: وضوح 480×320 پیکسل (در برخی از گوشی‌های قدیمی)
- رزولوشن WVGA: وضوح 800×480 پیکسل (در پروژکتورهای LCD و …)
- رزولوشن SD (استاندارد): دو رزولوشن 640×360 و 640×480 پیکسل
سایر رزولوشن‌هایی که همچنان در دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شوند در ادامه معرفی شده‌اند.
رزولوشن 720P یا HD
رزولوشن 720P یا 720 در 1080 (که با نام‌های HD, HD Ready, Standard HD هم شناخته می‌شود) برای صفحه‌نمایش با نسبت 16:9 مناسب است و کاربرد زیادی در نمایشگرها دارد. هر چقدر نمایشگر کوچکتر باشد، در رزولوشن HD تراکم پیکسل‌ها بالاتر می‌رود و تصویر بهتری به کاربر ارائه خواهد کرد.
رزولوشن 1080P یا Full HD
رزولوشن محبوبی که اغلب به‌عنوان 1080p یا Full HD (FHD) و همچنین 1920 در 1080 شناخته می‌شود، صفحه‌نمایشی دارای عرض 1920 پیکسل خواهد بود در حالی که ارتفاع صفحه‌نمایش 1080 پیکسل می‌باشد. 1080p با نام‌های Full HDTV، Ultra-HD و HDTV نیز شناخته می‌شود. 1080p کیفیت تصویر بسیار بالاتری در مقایسه با 720P دارد. این وضوح در صفحه‌نمایش‌های گوشی باعث بهبود کیفیت می‌شود. 1080p در حال حاضر رزولوشن استاندارد برای تلویزیون، سرویس‌های پخش اینترنت، بازی‌های ویدیویی و گوشی‌های هوشمند است.
رزولوشن 1440p یا 2K
1440p با نام‌های 2K، WQHD، QHD، رزولوشن پیشرو شامل 2560×1440 پیکسل است. 1440p که به‌عنوان Quad HD شناخته می‌شود، 4 برابر قوی‌تر از نوع پایه HD است. بسیاری از مانیتورها و لپ‌تاپ‌های بازی با وضوح 2K/QHD معرفی شده‌اند.
رزولوشن 4K یا UHD
4K یا UHD, Ultra HD, 4K UHD به وضوح افقی حدود 4000 پیکسل اشاره دارد (K مخفف کیلو یا هزار است). اکثر نمایشگرهای 4K دارای وضوح 3840 در 2160 پیکسل هستند که نسبت به نمایشگرهای فول‌اچ‌دی (1080p) چهار برابر بیشتر پیکسل دارد. در اصطلاح بازاریابی ممکن است به عبارت 2160P هم برخورد کنید. 4K در حال حاضر به‌عنوان یک رزولوشن ضروری برای طراحان گرافیک در نظر گرفته می‌شود. البته هرچه وضوح تصویر بیشتر باشد، تصویر شگفت‌انگیزتر می‌شود.
رزولوشن 8K یا 8K UHD
وضوح 8K به وضوح تصویر یا صفحه‌نمایش با عرض 8000 پیکسل (4320×7680) اشاره دارد. رزولوشن 8K در حال حاضر بالاترین وضوح مانیتور موجود است. این فناوری به قدری جدید است که تلویزیون‌ها و پخش‌کننده‌های 8K UHD به تدریج در حال ورود به بازار هستند.
خلاصه رزولوشن‌های مختلف و رایج انواع صفحه‌نمایش لپ تاپ را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.
| رزولوشن | نام | نسبت تصویر | اندازه پیکسل | تعداد پیکسل |
| SD (Standard Definition) | 480p | 4:3 | 640×480 | 307,200 |
| HD (High Definition) | 720p | 16:9 | 1280×720 | 921,600 |
| Full HD (FHD) | 1080p | 16:9 | 1920×1080 | 2,073,600 |
| 2K video (Quad HD) | 2K / 1440p | 16:9 | 2560×1440 | 2,211,840 |
| 4K video / Ultra HD (UHD) | 4K / 2160p | 1:1.9 | 3840×2160 | حدود 8.3 میلیون |
| 8K video / Full Ultra HD | 8K / 4320p | 16∶9 | 7680×4320 | حدود 33 میلیون |
در تصویر زیر، انواع نسبت تصویر (Aspect Ratio) را مشاهده می‌کنید.
مقایسه رزولوشن‌های مانیتور
در جدول زیر، رزولوشن‌های رایج بخش قبل با یکدیگر مقایسه شده‌اند.
| نسبت | وضوع بیشتر | تراکم پیکسلی مانیتور 27 اینچی | |
| مقایسه 720p و 1080p | 1080p نسبت به 720p بیش از دو برابر پیکسل دارد | 1080p | 720p: حدود 54ppi 1080p: حدود 81ppi |
| مقایسه 1080p و 1440p | 1440p تقریباً 1.77 برابر واضح‌تر از 1080p است | 1440p | 1080p: حدود 81ppi 1440p: حدود 108ppi |
| مقایسه 1440p و 4K | 4K چهار برابر 1080p پیکسل دارد | 4K | 1440p: حدود 108ppi 4K: حدود 163ppi |
| مقایسه 4K و 8K | 8K چهار برابر 4K و 16 برابر 1080p است. | 8K | 4K: حدود 163ppi 4K: حدود 326ppi |
رزولوشن گوشی چیست؟
تعریف و کاربرد رزولوشن گوشی با رزولوشن مانیتور و لپ تاپ تفاوتی ندارد و فقط در برخی مشخصات ممکن است متفاوت باشند. اپلیکیشن‌هایی که برای انواع دستگاه‌ها و رزولوشن‌های صفحه‌نمایش بهینه نشده باشد، می‌تواند منجر به تجربه کاربری ضعیف شود؛ زیرا متن، دکمه‌ها، تصاویر و سایر عناصر به درستی نمایش داده نخواهند شد. این امر می‌تواند به مشکل در اسکرول برنامه منجر شود و حتی ممکن است در دسترسی کاربران به برخی ویژگی‌های برنامه مانع ایجاد شود. دلیل اهمیت کیفیت صفحه‌نمایش گوشی در زیر ارائه شده است:
- اندازه صفحه‌نمایش بر تجربه کاربر تأثیر می‌گذارد. اندازه‌های مختلف صفحه‌نمایش به برنامه‌ها ظاهر و احساس متفاوتی می‌دهد که می‌تواند بر تجربه کلی کاربر تأثیر بگذارد.
- وضوح صفحه‌نمایش برای وضوح بصری ضروری است. رزولوشن بالاتر به کاربران تجربه بهتری از دید را ارائه می‌دهد، زیرا جزئیات بیشتری را می‌توان در هر پیکسل مشاهده کرد.
- عملکرد را می‌توان تحت تأثیر وضوح صفحه‌نمایش قرار داد. اگر وضوح برای دستگاه بیش از حد بالا باشد، ممکن است باعث مشکلات عملکردی شود زیرا سیستم‌عامل گوشی برای ارائه تمام پیکسل‌های اضافی در تلاش است.
- مقیاس‌پذیری هنگام توسعه برنامه‌ها ضروری است. برنامه‌هایی که برای کار بر روی چندین دستگاه طراحی شده‌اند باید بتوانند عناصر و محتوای رابط کاربری خود را براساس فضای صفحه‌نمایش موجود مقیاس‌بندی کنند و مطمئن شوند که همه‌چیز در هر دستگاهی خوب به نظر می‌رسد.
پیشنهاد مطالعه: بهترین صفحه‌نمایش گوشی
رزولوشن‌های رایج صفحه‌نمایش گوشی
محبوب‌ترین وضوح صفحه‌نمایش گوشی در جهان، 360 در 840 پیکسل است. در نمودار زیر می‌توانید رایج‌ترین رزولوشن‌های نمایشگر گوشی را مشاهده کنید.
در تصویر زیر هم می‌توانید انواع رزولوشن تبلت در جهان را مشاهده کنید.
جمع‌بندی و سوالات متداول
وضوح تصویر یا رزولوشن موضوع پیچیده‌ای نیست و فقط باید از دیدگاه عملی درک شوند. یادگیری و درک رزولوشن‌ها می‌تواند در زمان و تلاش شما در خرید کالای دیجیتال صرفه‌جویی کند. برای درک بهتر تفاوت رزولوشن ویدیوها می‌توانید در یوتیوب، یک ویدیو را اجرا کرده و در بخش گزینه Quality، نسخه‌های متفاوت آن ویدیو با رزولوشن‌های مختلف را مشاهده و مقایسه کنید.
انواع رزولوشن چیست؟
انواع رایچ رزولوشن عبارت است از SD یا 480p، رزولوشن HD یا 720p، رزولوشن Full HD یا 1080p، رزولوشن 2K یا 1440p، رزولوشن 4K یا 2160p و رزولوشن 8K یا 4320p.
وضوح صفحه‌نمایش بالاتر به چه معناست؟
هنگام مقایسه دو صفحه‌نمایش با اندازه یکسان اما با رزولوشن‌های متفاوت، صفحه‌نمایش با وضوح بالاتر (یعنی صفحه با پیکسل‌های بیشتر) جزئیات و بخش‌های بیشتری را نشان می‌دهد. از آنجایی که صفحه دارای پیکسل‌های بیشتری است، تصویر واضح‌تر خواهد بود. با این حال، وضوح بالاتر همچنین به این معنی است که عناصر روی صفحه – مانند آیکون‌ها و متن – کوچکتر به نظر می‌رسند.
بهترین رزولوشن ویدئو چیست؟
برای اکثر محتوای ویدیویی روزمره، کیفیت 720p یا 1080p می‌تواند یک گزینه مطلوب باشد. با این حال، ممکن است در سطح بالاتری مانند 2k یا 4k تصویر بهتری دریافت کنید.
وضوح فول اچ دی چیست؟
Full HD به این معنی است که صفحه‌نمایش 1920 پیکسل به صورت افقی در سراسر صفحه و 1080 پیکسل به صورت عمودی است که به صورت 1920×1080 نمایش داده می‌شود.
کیفیت QHD بیشتر است یا UHD؟
QHD یا quad high definition به 2560×1440 اشاره دارد. QHD تصویر واضح‌تری نسبت به HD برای وضوح یکسان ارائه می‌کند؛ اما کیفیت فوق‌العاده بالا برای 3840×2160 یا UHD (جانشین Full HD) می‌باشد.
منابع: techtarget.com | techdonut.co | viewsonic.com | twinr.dev