در عصر دیجیتالی حال حاضر، لپ تاپ‌ها از جمله دستگاه‌هایی هستند که پیوندی جدایی‌ناپذیر با کار، تحصیل و سرگرمی‌های گوناگون پیدا کردهاند. اما آنچه لپ تاپ‌ها را از سیستم‌های کامپیوتری دیگر متمایز و کاربردی‌تر میکند، برخورداری از ابعاد و اندازه قابل حمل آن‌ها است. این ویژگی ممتاز بیشتر به‌دلیل باتریهای قدرتمند و باظرفیتی است که حجم ذخیره‌سازی، شارژ بالایی دارند و می‌توانند برای ساعت‌های متوالی انرژی لازم جهت فعالیت‌های مختلف دستگاه را بدون اتصال به برق تأمین کنند. باتری‌ها به‌عنوان منبع تغذیه لپ تاپ، انواع مختلفی دارند و بسته به نوع تکنولوژی به‌کار رفته در ساختشان، از ویژگی‌های ساختاری و عملکردی متفاوتی برخوردارند.
در این مقاله از مجله تکنولوژی لیپک می‌خواهیم به معرفی انواع باتری لپ تاپ، مزایای هر کدام و روش‌هایی که می‌تواند باعث افزایش طول عمر آن‌ها شود، بپردازیم تا شما در زمان خرید بهترین انتخاب را داشته باشید و همچین در زمان استفاده از لپ تاپ، به خوبی از سلامت باتری آن محافظت کنید.
باتریهای لپ تاپ از جمله اجزای حیاتی دستگاه هستند که عملکرد و میزان استقلال دستگاه را تعیین می‌کنند. انواع مختلفی از این باتری‌ها در بازار موجودند که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. از جمله انواع باتریهای لپ تاپ میتوان به مدل‌های لیتیوم-یونی، لیتیوم-پلیمری، نیکل-کادمیوم، نیکل-متال هیدرید و حالت جامد (SSB) اشاره کرد که در ادامه هر یک از این فناوری‌های ساخت را بررسی می‌کنیم.
باتریهای لیتیوم-یونی که به‌طور گسترده در دستگاه‌های الکترونیکی قابل حمل مانند لپ تاپ‌ها استفاده می‌شوند، از جمله پیشرفت‌های مهم در فناوری ذخیره‌سازی انرژی هستند. این باتری‌ها به‌دلیل چگالی انرژی بالا و وزن سبک‌ترشان بیشتر از انواع دیگر باتری‌ها در لپ تاپهای جدید استفاده می‌شوند.
در یک باتری لیتیوم-یونی، یون‌های لیتیوم در زمان تخلیه از الکترود منفی به سمت الکترود مثبت حرکت می‌کنند و در هنگام شارژ، برعکس این جریان اتفاق می‌افتد. باتریهای لیتیوم-یونی معمولی تا 150 وات بر ساعت انرژی را در هر کیلوگرم ذخیره می‌کنند. همچنین، این باتری‌ها فاقد «اثر حافظه» هستند، به این معنی که نیازی به تخلیه کامل قبل از شارژ مجدد ندارند.
| مزایا | معایب |
| چگالی انرژی بالا | ابعاد مستطیلی و محدود |
| عمر طولانی | تخلیه شارژ نسبتاً بالا |
| امکان تعویض توسط مصرف‌کننده |
باتریهای لیتیوم-پلیمری، از مدل‌های قابل شارژ هستند که به‌دلیل وزن سبک، انعطاف‌پذیری در شکل و تراکم انرژی بالا، در دستگاه‌های الکترونیکی مصرفی مانند گوشی‌های همراه، لپ تاپ‌ها و دستگاه‌های کنترل از راه دور محبوبیت زیادی پیدا کردهاند.
این باتری‌ها از الکترولیت پلیمری جامد استفاده می‌کنند که جایگزینی برای الکترولیت‌های مایع در باتریهای لیتیوم-یونی هستند. الکترولیت‌های جامد به سه دسته خشک، ژله‌ای و متخلخل طبقه‌بندی می‌شوند و از نظر ایمنی و ثبات حرارتی مزایایی نسبت به نوع مایع دارند. با این حال، باتریهای لیتیوم-پلیمری نیاز به مراقبت ویژه‌ای دارند و در صورت سوراخ شدن یا آسیب دیدن می‌توانند خطر آتش‌سوزی ایجاد کنند. همچنین، طول عمر این باتری‌ها معمولاً کوتاه‌تر از باتریهای نیکل-متال هیدرید است و به‌طور میانگین بین 150 تا 250 سیکل شارژ و تخلیه دارند.
| مزایا | معایب |
| شکل و اندازه انعطاف‌پذیر | عمر کوتاه‌تر |
| وزن سبک | حساسیت به سوراخ شدن |
| قیمت کم‌تر |
باتریهای نیکل-کادمیوم نیز از دسته باتریهای قابل شارژ هستند که از نیکل اکسید و کادمیوم به‌عنوان الکترودهای اصلی استفاده می‌کنند. این باتری‌ها با وجود مزایایی مانند چرخه کار بهتر و توانایی شارژ سریع، به‌دلیل چگالی انرژی کم‌تر و محتوای سمی کادمیوم، تا حد زیادی جای خود را به باتریهای نیکل-متال هیدرید و لیتیوم-یون داد‌ه‌اند. این باتری‌ها همچنین، مستعد اثر حافظه هستند و اگر قبل از شارژ مجدد به‌طور کامل تخلیه نشوند، ظرفیتشان کاهش می‌یابد. برای حفظ طول عمر این نوع باتری، توصیه می‌شود که شارژ آن را در حدود 40 درصد نگه دارید و در محیطی خشک و خنک قرار دهید.
| مزایا | معایب |
| عمر نسبتاً طولانی | آسیب‌های زیست‌محیطی |
| خروجی جریان بالا | هزینه بالاتر |
| قابل استفاده در طیف وسیعی از دماها | از دست دادن سریع ظرفیت |
باتریهای نیکل-متال هیدرید، که از دهه 1980 میلادی به بازار عرضه شدهاند، نسبت به باتریهای نیکل-کادمیوم (NiCd)، ظرفیت بالاتر و تأثیر منفی کم‌تری بر محیط زیست دارند. باتری های NiMH چگالی انرژی متوسطی را ارائه می‌دهند که بین باتریهای NiCd و Li-ion قرار می‌گیرد. الکترود مثبت در باتریهای NiMH از نیکل اکسی هیدروکسید (NiOOH) ساخته شده و الکترود منفی از آلیاژی است که هیدروژن را جذب میکند. این باتری‌ها در دماهای بالا و شرایط سخت نیز عملکرد خوبی دارند و برای کاربردهای مختلفی از جمله لپ تاپ‌ها، تجهیزات پزشکی و ابزارهای برقی مناسب هستند.
| مزایا | معایب |
| ظرفیت با توان بالا | در دسترس نبودن شارژ سریع |
| چگالی انرژی نسبتاً بالاتر | میزان دشارژ بالا |
| شارژ آسان | سیکل شارژ کم |
باتریهای حالت جامد نسل جدیدی از فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی هستند که به‌دلیل استفاده از الکترولیت‌های جامد به جای مایع، امنیت بیشتری را ارائه داده و احتمال آتش‌سوزی و خطرات مرتبط با آن را کاهش می‌دهند. این باتری‌ها می‌توانند چگالی انرژی بالاتری داشته باشند و در نتیجه ظرفیت بیشتری برای ذخیره‌سازی انرژی فراهم کنند.
علاوه‌بر این، SSBها سرعت شارژ بالاتری دارند و دوام بیشتری در برابر چرخه‌های شارژ و دشارژ نشان می‌دهند. با این حال، هزینه‌های تولید بالا و چالش‌های مربوط به تولید انبوه هنوز موانعی هستند که باید برطرف شوند. تحقیقات گسترده‌ای در حال انجام است تا این فناوری را به سطحی برساند که بتواند به‌طور گسترده در دستگاه‌های الکترونیکی قابل حمل مورد استفاده قرار گیرد.
| مزایا | معایب |
| طول عمر بیشتر | هزینه بالا |
| ایمنی بهبودیافته | در دسترس نبودن |
| تراکم انرژی بالاتر | نگرانی‌های زیست محیطی |
| زمان شارژ کم‌تر |
رتبه‌بندی Energy Star یکی از معیارهای مهمی است که در زمان خرید لپ تاپ به مصرف‌کنندگان کمک میکند تا دستگاه‌های کم‌مصرف و محیط‌زیستی را شناسایی کنند. این گواهی که توسط آژانس حفاظت محیط‌زیست ایالات متحده تعیین شده، به محصولاتی اعطا می‌شود که از نظر کارایی انرژی و تأثیرات زیست‌محیطی استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای را رعایت کردهاند.
لپ تاپهای دارای این نشان معمولاً از نظر مصرف انرژی بهینه‌تر هستند و می‌توانند در طولانی‌مدت هزینه‌های برق را برای کاربران کاهش دهند. همچنین این لپ‌تاپ‌ها معمولاً دارای قابلیت‌هایی مانند حالت خواب عمیق و فناوری‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی هستند که به طول عمر باتری کمک میکند.
اگر لپ تاپی می‌بینید که دارای گواهی انرژی استار است، میتوانید مطمئن باشید که نسبت به یک لپ تاپ معمولی کارآمدتر بوده، با استانداردهای بالاتر و از مواد سمی کم‌تری ساخته شده است و بازدهی باتری بهتر و شارژ سریع‌تری دارد. اما این گواهی کیفیت یا عملکرد کلی یک لپ تاپ را مشخص نمی‌کند. در واقع رتبه انرژی ستاره به هیچ یک از ملاحظات زیر ارتباطی ندارد:
انتخاب یک لپ‌تاپ با رتبه‌بندی Energy Star می‌تواند گامی مهم در جهت حفظ محیط‌زیست و کاهش هزینه‌های جاری باشد. اما به یاد داشته باشید که این گواهی بیشتر یک سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت به‌شمار می‌رود و نبود آن چیزی از ارزش‌های فنی و عملکردی لپ تاپ کم نمی‌کند.
از آنجایی که باتری همچون قلب تپنده لپ تاپ عمل میکند، سلامت آن تأثیر مستقیمی بر عملکرد درست و باکیفیت دستگاه می‌گذارد. بنابراین، قدرت، شارژدهی مناسب و طول عمر باتری اهمیت زیادی برای تداوم کارکردهای لپ تاپ خواهد داشت. نقش باتری در کارایی لپ تاپ عبارت است از؛
باتری باکیفیت و سالم به شما اطمینان می‌دهد، که بدون اختلالات ناشی از قطع ناگهانی برق یا نیاز دائمی جهت اتصال به پریز، میتوانید با خیال راحت کارهای ضروری، بازی و دیگر فعالیت‌های خود را با لپ تاپ انجام دهید.
ماهیت یک لپ تاپ در قابل حمل بودن آن نهفته است. باتری قابل اعتماد این مزیت را بهبود می‌بخشد و کاربران را قادر می‌سازد، تا در حین حرکت کار‌ها و وظایف خود را انجام دهند. این جنبه به‌ویژه برای مسافران و افرادی که در مکان‌های مختلف بدون دسترسی فوری به منابع برق کار می‌کنند، اهمیت زیادی دارد.
یک باتری با قدرت شارژدهی بالا به کاربر اجازه می‌دهد تا برنامههای کاری خود را بدون محدودیت سازمان‌دهی کند. در نتیجه افراد می‌توانند مکان و زمان کار را بدون محدودیت در دسترس بودن سوکت‌های برق انتخاب کنند و جریان کاری انعطاف‌پذیرتر و کارآمدتری داشته باشند.
قطع ناگهانی برق می‌تواند منجر به از دست رفتن داده‌ها یا خرابی فایل‌ها شود، به‌خصوص اگر پروژه‌ها ذخیره نشده باشند. یک باتری قابل اعتماد با فراهم کردن زمان کافی برای ذخیره اسناد و خاموش کردن ایمن لپ تاپ، این خطر را کاهش می‌دهد.
پیشنهاد مطالعه: کدام لپ تاپ‌ها بیشترین شارژ را نگه می‌دارند؟
انتخاب باتری لپ تاپ مناسب برای حفظ عملکرد و طول عمر دستگاه بسیار مهم است. در ادامه یک راهنمای دقیق برای کمک به شما در انتخاب بهترین باتری آورده‌ایم:
ابتدا مدل و مشخصات لپ تاپ خود را شناسایی کنید. این اطلاعات معمولاً بر روی یک برچسب در پایین لپ تاپ یا در دفترچه راهنمای کاربر نوشته شده است. تولیدکنندگان لپ تاپ اغلب باتریهای خاصی را در مدل‌های مختلف تعبیه می‌کنند. بنابراین، دانستن مدل دقیق دستگاه به شما در پیدا کردن باتری سازگار کمک زیادی میکند.
باتری لپ تاپ‌ها معمولاً از نوع لیتیوم یونی (Li-ion) یا لیتیوم-پلیمری (Li-Po) هستند. حتماً در زمان خرید، نوعی را انتخاب کنید که با باتری اصلی لپ تاپ شما مطابقت داشته باشد.
ظرفیت باتری با واحد‌های میلی‌آمپر ساعت (mAh) یا وات ساعت (Wh) اندازه‌گیری می‌شود. ظرفیت بالاتر به معنای حجم ذخیره‌سازی شارژ و عمر بیشتر باتری است.
همیشه در صورت امکان باتریهای شرکت تولیدکننده اصلی را انتخاب کنید؛ زیرا این محصولات توسط همان شرکت سازنده لپ تاپ تولید شدهاند و تضمین‌کننده سازگاری و ایمنی باتری هستند.
قبل از اینکه ظرفیت باتری به میزان قابل توجهی کاهش یابد، تعداد چرخه‌های شارژ مورد انتظار را بررسی کنید. اکثر باتریهای لپ تاپ بین 300 تا 500 سیکل شارژ دوام می‌آورند. در حالی که برخی از باتریهای باکیفیت می‌توانند عمری برابر با 1000 چرخه شارژ داشته باشند.
یک دوره گارانتی خوب که معمولاً یک ساله است، اعتماد سازنده به محصولاتش را نشان می‌دهد. از خرید باتریهای بدون گارانتی خودداری کنید، زیرا ممکن است قابل اعتماد نباشند.
باتریهای مدرن دارای ویژگی‌های ایمنی مختلفی مانند حفاظت از شارژ بیش از حد، حفاظت از اتصال کوتاه و کنترل دما هستند. داشتن این ویژگی‌ها برای حفظ سلامت باتری و آسیب ندیدن لپ تاپ اهمیت زیادی دارد.
در حالی که قیمت نباید تنها عامل تعیین‌کننده باشد، مقایسه قیمت فروشندگان مختلف می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین خرید را داشته باشید. همچنین ممکن است باتریهای بسیار ارزان کیفیت خوبی نداشته و ایمنی لپ تاپ را به خطر بیندازند.
محدودیت‌های طول عمر باتری یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در زمان استفاده از لپ تاپ با آن روبه‌رو خواهید شد. اما شناخت روشهای بهینه‌سازی عمر باتری می‌تواند با جلوگیری از خرابی زودهنگام، به افزایش طول عمر آن کمک کند. برای آشنایی بیشتر شما، برخی از مؤثرترین روشهای افزایش طول عمر باتری را معرفی کرده‌ایم.
اول از هر چیز شما باید در مورد سیستم مدیریت انرژی لپ تاپتان اطلاعات داشته باشید. در صورتی که از لپ تاپهای ویندوزی استفاده می‌کنید این گزینه در قسمت Power Options قابل دسترسی است. شما میتوانید با جست‌و‌جوی همین عبارت در منوی Start به راحتی Power Options را پیدا کنید. در لپ تاپهای اپل نیز این گزینه در مسیر System Preferences > Energy Saver قرار دارد.
تنظیمات پیش‌فرض لپ تاپ همیشه به‌صورتی نیست که کم‌ترین انرژی را مصرف کند، اما، با انجام برخی تغییرات ساده، میتوان طول عمر باتری لپ تاپ را به‌شکل چشم‌گیری افزایش داد.
در قسمت پایین صفحه‌نمایش لپ تاپ میتوانید میزان شارژ باقیمانده را ببینید، روی آن کلیک کرده و تمام تنظیمات مربوطه به Battery Saver را فعال کنید. با این کار ممکن است عملکرد لپ تاپ به‌صورت قابل توجهی ضعیف‌‌تر شود، اما اگر قصد ندارید کارهایی مثل اجرای بازی‌‌های سنگین یا ادیت عکس و فیلم را انجام دهید، این موضوع هیچ مشکلی برای شما به‌وجود نخواهد آورد.
در زمان استفاده از باتری بهتر است تمامی وسایل جانبی غیر ضروری مثل هارد اکسترنال و وبکم را از لپ تاپ جدا کنید. زیرا با وجود استفاده نکردن از وسیله جانبی، انرژی همچنان از طریق کابل به آن منتقل شده و باتری لپ تاپ زودتر از معمول خالی می‌گردد.
خیلی از کاربران عقیده دارند باید باتری به‌طور کامل خالی شود تا بتوان آن را دوباره شارژ کرد، اما این موضوع آسیب زیادی به باتری وارد میکند. در صورت امکان هرگز اجازه ندهید که شارژ باتری لپ تاپ به زیر 20 درصد برسد. استفاده از باتری با شارژ کم فشار زیادی به آن وارد میکند و باعث می‌شود ظرفیت شارژ آن در گذر زمان کاهش یابد.
از قرار دادن لپ تاپ در محیط‌‌های خیلی گرم یا سرد اجتناب کنید. دماهای خیلی گرم یا خیلی سرد فشار زیادی به لپ‌تاپ وارد میکند و موجب خالی شدن سریع‌تر شارژ باتری می‌شود. قرار گرفتن در معرض دمای خیلی بالا همچنین باعث می‌شود که عمر مفید باتری کاهش پیدا کند.
به گفته تولیدکنندگان لپ تاپ یکی از روشهای افزایش طول عمر باتری، استفاده از رم کافی و متناسب با فعالیت‌هایی است که توسط لپ تاپ انجام می‌دهید. زیرا لپ تاپ در صورت فراهم بودن شرایط، اطلاعات را به جای هارد داخل رم ذخیره میکند. از این‌رو، نه‌تنها دسترسی به اطلاعات از روی رم خیلی سریع‌تر از هارد اتفاق می‌افتد، بلکه باعث می‌شود هارد فعالیت کم‌تری داشته باشد. در نهایت، مجموعه این فرایندها به افزایش طول عمر باتری کمک میکند.
اگر لپ تاپ شما قدیمی است، بهتر است دائماً به برق وصل نباشد. لپ‌تاپ‌هایی که همیشه به برق متصل هستند، سیکل شارژ کم‌تری را نسبت به لپ‌تاپ‌هایی تجربه می‌کنند که باتری آن‌ها مرتباً خالی و دوباره پر می‌شود. بنابراین، نیازی نیست که باتری را همیشه به‌صورت کامل شارژ کنید، بلکه توصیه می‌شود، باتری لپ تاپ چرخه شارژ کامل را تجربه کند.
لپ تاپ های جدید به‌گونه‌ای ساخته شدهاند که با شارژ کامل، باتری از مدار برق متصل به دستگاه خارج شده و تامین انرژی از طریق برق مستقیم انجام پذیرد. بدین ترتیب از سیکل شارژ/دشارژ باتری استفاده‌ای نخواهد شد و مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد.
شاید علاقه داشته باشید: مقایسه فست شارژ با شارژ معمولی
شما میتوانید از ابزارهایی برای بررسی عمر باتری لپ تاپ استفاده کنید. برای نمونه برنامه‌‌هایی مثل BatteryBar و BatteryCare روی سیستم‌عامل ویندوز قابل اجرا هستند و برنامههای BatteryDiag و Battery Health نیز برای لپ تاپهای مک کاربرد دارند. این برنامه‌‌ها نه‌تنها هیچ اختلالی در عملکرد لپ تاپ ایجاد نمی‌‌کنند، بلکه با نظارت بر عملکردهای باتری، طول عمر آن را بهبود می‌بخشند.
بالا بودن روشنایی صفحه یکی از مهم‌ترین عواملی است، که عمر باتری را به سرعت کاهش می‌دهد. اگر تحت شرایطی باتری لپ تاپ در حال خالی شدن باشد، تنها کافی است نور صفحه را کاهش دهید. البته در این کار زیاده‌روی نکنید و روشنایی را به اندازه‌ای پایین بیاورید که روی بینایی شما تأثیر منفی نگذارد. برای تمهیدات بیشتر، همچنین میتوانید روشنایی تطبیقی یا Adaptive Brightness را غیرفعال کرده و میزان نور صفحه را به‌صورت دستی کنترل کنید.
گرما بزرگ‌ترین دشمن عمر باتری لپ تاپ است. بنابراین، اگر باتری یا کل دستگاه بیش از اندازه داغ شود، طول عمر آن به‌شکل چشم‌گیری کاهش می‌یابد. به‌همین دلیل، هیچوقت اجازه ندهید که باتری گرمای زیادی را تحمل کند. مهم‌ترین نشانه داغ شدن بیش از حد باتری، Thermal Shutdown یا خاموشی در اثر گرما است. در صورت تکرار مداوم وضعیت Thermal Shutdown، بهتر است به سلامت لپ تاپ خود بیشتر توجه کنید، زیرا گرمای زیاد عمر باتری را به شدت کاهش می‌دهد و باید پس از مدتی به فکر یک باتری جدید باشید.
در این‌باره بخوانید: دلیل داغ شدن لپ تاپ و راه‌های جلوگیری از آن
باتری یک قطعه حیاتی برای لپ تاپ به شمار می‌رود و استفاده و نگهداری درست از آن تأثیر زیادی بر سلامت و کارکردهای دستگاه می‌گذارد. رعایت نکات ذکر شده در این مقاله تا حد زیادی به افزایش طول عمر باتری کمک می‌کنند و مانع از خراب شدن پیش از موعد آن می‌شوند. با این حال، باید به یاد داشته باشید، که باتری قطعه‌ای مصرفی است و پس از مدتی کارایی خود را از دست داده و نیاز به تعویض دارد. انتخاب باتری سازگار و باکیفیت یکی دیگر از مواردی است که نقش مهمی در سلامت لپ تاپ دارد و در صورت عدم تطبیق می‌تواند عملکردهای سیستم را مختل کند.
طول عمر باتری لپ تاپ بر اساس میزان استفاده، عادات شارژ و مدل خاص لپ تاپ متفاوت است. به‌طور کلی عمر مفید این باتری‌ها را میتوان حدود 2 تا 4 سال در نظر گرفت.
نشانه‌های خراب شدن باتری لپ تاپ عبارتند از؛ کاهش عمر باتری، خاموش شدن ناگهانی حتی با داشتن شارژ زیاد، سرعت شارژ کندتر یا شارژ نشدن باتری برای مدت زمان طولانی.
عوامل متعددی از جمله شارژ و دشارژ شدن‌های مکرر، قرار گرفتن در معرض دمای بالا، شارژ بیش از حد و وصل ماندن لپ‌تاپ برای مدت‌های طولانی به برق، می‌تواند عمر باتری لپ تاپ را کاهش دهد.
باتریهای لپ تاپ انواع مختلفی دارند که شامل باتری نیکل کادمیوم (NiCd)، نیکل متال هیدرید (NiMH)، لیتیوم یون (Li-ion)، لیتیوم پلیمری (Li-Po) و باتری هوشمند (Smart Battery) می‌شوند.
منابع: ufinebattery.com | lesy-battery.com