مادربردها از بخش‌های حیاتی هر کامپیوتر شخصی به‌شمار می‌روند و یکی از اولین قطعاتی هستند که باید در مورد آنها تصمیم‌گیری کنید. زیرا نوع مادربردی که انتخاب می‌کنید، تأثیر زیادی بر روی انتخاب کیس، پیکربندی فضای ذخیره‌سازی، تعداد ماژول‌های رم قابل استفاده و سایر ویژگی‌ها خواهد داشت. بنابراین با توجه به اهمیت مادربرد و نام‌های نامشخصی که اندازه‌ها را مشخص می‌کنند، تصمیم گرفتیم در این مقاله از مجله تکنولوژی لیپک به‌صورت جامع و کامل آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
دو گزینه رایج برای مادربردها شامل ATX و MicroATX می‌شود اما Mini-ITX به‌دلیل اندازه کوچک و جمعوجور خود به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. این نوع مادربردها می‌توانند تأثیر زیادی بر روی ظاهر، کارایی و قابلیت‌های کلی اجزای کامپیوتر شما داشته باشند.
کامپیوترهای بازی سفارشی به سه دسته SFF، MicroATX و ATX تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و طرح‌های سخت‌افزاری خاص خود را دارند. اما تفاوت‌های اصلی این دسته‌ها چیست و هنگام ساخت کامپیوتر جدیدتان باید کدام‌یک را انتخاب کنید؟
فرم‌فاکتور توسعه‌یافته با فناوری پیشرفته (Advanced Technology Extended) یا ATX نام یک مادربرد و منبع تغذیه خاص است که وقتی در سال 1995 معرفی شد، طرح‌های قدیمی‌تر را کنار گذاشت و استانداردی یکپارچه‌تر و عملکردی بالاتر را برای صنعت ایجاد کرد. در حال حاضر این فرم‌فاکتور همچنان محبوب‌ترین اندازه مادربرد و پایه معمول برای کامپیوترهای مدرن، چه گیمینگ شخصی و چه دستگاه‌های کاری است.
یک مادربرد استاندارد ATX ابعادی معادل 305×244 میلی‌متر دارد و معمولاً شامل موارد زیر است:
مادربردهای ATX را می‌توان در اکثر کیس‌های متوسط و بزرگ نصب کرد، اما به‌ندرت می‌توان کیس کوچکی یافت که بتواند یک برد ATX با اندازه کامل را در خود جای دهد. همچنین کیس‌های بزرگ‌تری نیز وجود دارند که برای قرار دادن مادربردهای ATX توسعه‌یافته طراحی شده‌اند.
در نتیجه مگر اینکه هدف خاصی در ذهن داشته باشید، کیس‌های استاندارد ATX معمولاً از نظر بهره‌برداری از فضا کارآمدتر هستند و به نسبت مادربردهای بزرگتر، فضای بیشتری برای اجزای اضافی باقی می‌گذارند.
با این حال کیس‌هایی که برای قرار دادن دو کامپیوتر در یک واحد طراحی شده‌اند، از این قاعده مستثنی هستند.
بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب و خرید مادربرد
کامپیوتر ATX با وجود مزایای فراوانش برای ساخت کامپیوتر جدید گیمینگ یا کاری یک نقطه ضعف عمده دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
برد Micro-ATX نسخه‌ای کوچکتر از برد ATX با کاهش طول حدوداً 25٪ است که ابعادی به اندازه 244×244 میلی‌متر دارد. این برد از همان پردازنده‌ها و کارت‌های گرافیکی مادربردهای ATX و چهار اسلات رم پشتیبانی می‌کند، اما معمولاً فاقد برخی ویژگی‌های اضافی است:
مادربردهای Micro-ATX همچنین با مدل‌های قبلی سازگار هستند، به‌عبارتی در هر کیسی که مادربردهای ATX را می‌پذیرد، جای می‌گیرند. اگرچه این موضوع در زمان ارتقاء یک مزیت محسوب می‌شود اما در هنگام ساخت یک کامپیوتر جدید چندان کارآمد نیست. زیرا این کار باعث از دست رفتن مزایای صرفه‌جویی در فضا و ویژگی‌های متنوع کیس بزرگتر ATX می‌شود.
بیشتر بخوانید: 10 برند برتر مادربرد
کامپیوترهای شخصی Micro-ATX مدرن به‌طور قابل توجهی به مدل‌های ATX نزدیک شده‌اند و کیس‌های کوچک‌تری را ارائه می‌دهند.
کامپیوترهای میکرو ATX علاوه‌بر داشتن اکثر مزایای کامپیوترهای مدرن ATX ویژگی‌های خاص خود را نیز ارائه می‌دهند، اما برخی قابلیت‌ها در این کامپیوترهای کوچکتر قابل اجرا نیست.
اگر به فضای داخلی و گزینه‌های توسعه یک ساختار کوچک اهمیت نمی‌دهید و به دنبال یک کامپیوتر ساده هستید، مادربرد Mini-ITX ارزش بررسی دارد. این مادربردها با ابعاد 170×170 میلی‌متر، کوچک‌ترین اندازه در میان مادربردهای رایج را دارند و بین مادربردهای Micro-ATX و گزینه‌های صرفه‌جویی در فضا قرار می‌گیرند.
بیشتر بخوانید: انواع سوکت مادربرد
در نهایت اگر به‌دنبال بیشترین تعداد اسلات‌ها، درگاه‌ها و قابلیت‌های ارتقاء در آینده هستید، ATX بهترین انتخاب است؛ به ویژه برای گیمرهای حرفه‌ای یا کاربرانی که با نرم‌افزارهای سنگین و چندوظیفه‌ای کار می‌کنند.
از طرف دیگر اگر بودجه‌تان محدود است و یک سیستم کوچکتر با امکانات مناسب می‌خواهید، فرم‌فاکتور Micro-ATX گزینه‌ای متعادل از نظر قابلیت‌ها و ابعاد به‌شمار می‌آید. این نوع سیستم برای اکثر کاربران خانگی، دانشجویان و حتی بسیاری از گیمرهای متوسط کافی و مقرون‌به‌صرفه است.
اما اگر هدف شما ایجاد یک سیستم کوچک، سبک و قابل حمل برای استفاده در اتاق‌های کوچک یا سیستم‌های سینمای خانگی (HTPC) است، انتخاب Mini-ITX با ابعاد فشرده و طراحی مینیمالیستی گزینه‌ای هوشمندانه خواهد بود، البته باید محدودیت‌های مربوط به ارتقاء و خنک‌سازی را نیز در نظر داشته باشید.
اندازه مادربرد به‌تنهایی تأثیری بر عملکرد سیستم ندارد. تفاوت اصلی در تعداد اسلات‌ها، پورت‌ها و قابلیت‌های ارتقاء است. مادربرد Mini-ITX با قطعات قدرتمند می‌تواند عملکردی مشابه ATX داشته باشد، اما امکانات توسعه آن محدودتر است.
در بیشتر موارد، پاسخ مثبت است. به‌دلیل ابعاد کوچکتر کیس‌های Mini-ITX و Micro-ATX، جریان هوا در این فضاها محدودتر است. بنابراین اگر قصد دارید از قطعاتی با مصرف بالا و دمای زیاد استفاده کنید، انتخاب مادربرد بزرگتر در یک کیس جادار توصیه می‌شود.
بله، اکثر کیس‌های ATX از مادربردهای Micro-ATX و Mini-ITX نیز پشتیبانی می‌کنند. اما برعکس این موضوع همیشه صادق نیست، چون کیس‌های کوچکتر محدودیت اندازه دارند.
مادربردهای ATX به‌دلیل اسلات‌های بیشتر، قابلیت ارتقای بهتر و فضای کافی برای کارت‌های گرافیک حجیم، گزینه‌ی ایده‌آلی برای سیستم‌های گیمینگ حرفه‌ای هستند. البته Micro-ATX هم برای گیمرهای معمولی کافی و مقرون‌به‌صرفه است.
بله، Mini-ITX برای کارهای روزمره مانند وب‌گردی، تماشای فیلم، برنامه‌نویسی سبک و حتی برخی بازی‌ها مناسب است. با این حال اگر قصد ارتقاء یا استفاده از کارت گرافیک مجزا را دارید، باید به محدودیت‌های آن توجه کنید.
غالباً Micro-ATX ارزان‌تر از ATX و Mini-ITX است. Mini-ITX به‌دلیل طراحی فشرده و خاص ممکن است گران‌تر از Micro-ATX باشد، در حالی که ATX به‌سبب قابلیت‌ها و اندازه‌ی بزرگتر قیمت بالاتری دارد.
منبع: corsair.com