پردازنده (Processor) مانند مغز در گوشی هوشمند عمل میکند. تقریباً هر کاری که در تلفن هوشمند خود انجام میدهید به پردازنده، تراشه یا چیپست گوشی بستگی دارد. به همین دلیل گوشیهای پرچمدار روی قدرت پردازندههای موبایل خود مانور زیادی میدهند. اصطلاحات فنی زیادی برای ارزیابی قدرت چیپست موبایل وجود دارد و به راحتی نمیتوان با استناد به نام برند پردازنده، به قدرت و عملکرد آن پی برد. به همین دلیل در این مقاله از مجله فناوری لیپک میخواهیم شما را با CPU گوشی، انواع پردازندههای موبایل، مشخصات آن و هر اطلاعات ضروری دیگر آشنا کنیم.
یک پردازنده مستقیماً مسئول عملکرد گوشی هوشمند شما است. تجربه هر کاری که با تلفن انجام میدهید، از باز کردن برنامهها گرفته تا وبگردی، مشاهده فیلم یا اجرای بازی، همه به آن بستگی دارد. هرچه پردازنده بهتر باشد، تجربهای روانتر و بدون تاخیر در اجرای هر کار با گوشی خواهید داشت. قدرت پردازنده گوشی بهطور مستقیم روی سایر سختافزار موبایل نظیر دوربین، وایفای، صفحهنمایش، بلوتوث و … تاثیر میگذارد. در واقع پردازندههای نسل جدید از آخرین نسخه از تکنولوژیهای سختافزاری موبایل پشتیبانی میکنند. برخلاف پردازندههای کامپیوتر که مستقیماً از نام CPU برای آنها استفاده میشود، عموماً از چیپستهای موبایل با اصطلاح SoC (سیستم روی تراشه) و چیپست یاد میشود.
برای اطلاعات کاملتر در مورد ماهیت و عملکرد پردازندههای مرکزی، مقاله پردازنده (CPU) را مطالعه کنید.
اساسیترین عملکرد پردازندههای گوشی که شامل برندها، مدل ها، فناوریها و ویژگیهای مختلف میشود، سرعت پردازش دستگاه است. بنابراین اگر گوشی شما پردازندهای متناسب با نیازهای شما نداشته باشد، ممکن است با مشکلاتی مانند افت سرعت، هنگ کردن، تاخیر در اجرا و حتی خاموش شدن گوشی مواجه شوید. در نتیجه برای مقابله با مشکلاتی مانند خرابی پردازنده گوشی و بهره مندی از فرآیندهای کارآمد مانند افزایش سرعت پردازنده گوشی، باید انواع پردازندهها را بشناسید تا درک بهتری نسبت به عملکرد آنها و ارتباط قدرت پردازنده با عملکرد گوشی بهدست آورید.
در مورد پردازندههای گوشی، از عبارت SoC (System-on-a-Chip) به معنی «سیستم روی یک تراشه» استفاده میشود. چیپست ترکیبی از بخشهای مختلف مانند هستههای فیزیکی پردازنده، چیپست گرافیکی، رم (و احتمالاً ROM) و کنترلرهای رابط برای مواردی مانند فناوری USB و بیسیم، تنظیمکنندههای ولتاژ و موارد دیگر میباشد.
ایده پشت سیستم روی یک تراشه یا SoC این است که تمام اجزای حیاتی یک دستگاه در یک فضای نسبتاً کوچک روی دستگاه قرار بگیرند. این کار اندازه بورد اجزای مورد نیاز داخلی را کاهش میدهد و میتواند به سریعتر و کارآمدتر شدن باتری دستگاه هم کمک کند. فناوری SoC به کاهش هزینههای مونتاژ محصول نیز کمک میکند و میتواند ارزانتر از راهاندازی دستگاه به صورت چند تراشهای باشند.
طرفداران و فعالان حوزه گوشیهای هوشمند معمولاً از کلمه «پردازنده» را رد کرده و از SoC یا «چیپست» استفاده میکنند.بهطور کلی «پردازنده»، «SoC» و «چیپست» در تلفن هوشمند به یک چیز اشاره دارند. عموماً اصطلاح پردازنده برای نشان دادن واحد پردازش مرکزی (CPU) مورد استفاده در رایانههای رومیزی استفاده میشود؛ اما SoCهای امروزی دارای یک CPU یا پردازنده هستند که تنها یکی از اجزای متعدد سیستم را تشکیل میدهد. پس میتوان گفت در حالی که یک SoC و پردازنده از نظر عینی یکسان نیستند اما در طول زمان، به یک مفهوم و ساختار قابل قبول تبدیل شده اند که بتوانیم یک SoC را پردازنده یا چیپست بنامیم.
یک SoC معمولی تلفن هوشمند مدرن معمولاً اجزای زیر را در خود ادغام میکند.
عبارتی که اغلب هنگام خواندن مشخصات SoC با آن مواجه میشوید، چیزی است که بهعنوان «فرایند ساخت» شناخته میشود. این عبارت بر حسب نانومتر (nm) معرفی میشود. به بیان ساده، فرآیند تولید عددی است که برای درک کوچک بودن گرههای داخلی SoC استفاده میشود. بهعنوان یک مصرفکننده باید فقط به این نکته توجه کنیم که هر چه فرآیند تولید کوچکتر باشد، SoC پیچیده تر، گرانتر و کارآمدتر خواهد بود. تراشههای پرچمدار فعلی مبتنی بر فرآیندهای تولید 4 نانومتری هستند، در حالی که SoCهای پرچمدار سال 2020 براساس یک گره 7 نانومتری تولید میشدند. SoCهای میان رده و ارزانقیمت معمولاً براساس فرآیندهای تولید 7، 10، 11، 12 و 14 نانومتر هستند.
اصطلاح دیگری که معمولاً هنگام صحبت در مورد چیپستهای گوشی استفاده میشود، «ARM» است. ARM یک شرکت بریتانیایی است که مجوز معماری ARM را در اختیار دارد؛ این معماری، مجموعه دستورالعملها و طراحی هسته پردازنده است که توسط تمام شرکتهای سازنده SoC استفاده میشود. صرف نظر از SoC استفاده شده در هر برند گوشی، بهطور قطع میتوان گفت که پردازنده آن مبتنی بر معماری ARM میباشد.
همچنین جالب است بدانید که سازندگان بزرگ SoC مانند Apple، Qualcomm، MediaTek، Huawei و Unisoc در واقع SoC را در کارخانه خود تولید نمیکنند. در عوض، آنها این کار را به شرکتهای تخصصی تولید نیمههادی مانند TSMC، Global Foundries و SMIC برونسپاری میکنند. سامسونگ تنها سازنده SoC گوشیهای هوشمند در این لیست است که توانایی طراحی SoCهای مبتنی بر ARM خود و همچنین تولید آنها را دارد.
بازیگران اصلی در بخش تولید چیپستهای گوشی فعالیت دارند شامل شرکتهای زیر میباشد:
در ادامه، مروری مختصر بر برندهای سازنده SoC و قویترین پردازندههای آنها خواهیم داشت.
از آنجایی که SoCهای اپل در دستگاههای محدود همین برند استفاده میشود، هر سال فقط یک SoC به بازار معرفی میکند. محصولات این برند تا سال 2010 به SoCهای سامسونگ وابسته بود که در ادامه، اولین نسل پردازنده خود به نام Apple A4 را در سال 2010 معرفی کرد.
سیزده سال بعد، جدیدترین SoC گوشی هوشمند اپل Apple A16 Bionic نام گرفت که در آیفون 14 پرو و پرو مکس استفاده میشد. این پردازنده تا مدتها جز قویترین SoCهای گوشیهای هوشمند محسوب میشود. از سال 2021، این شرکت خط تولید مکبوکهای خود را راهاندازی کرد که با نسخه اصلاحشده A14 Bionic SoC با نام Apple M1 به بازار عرضه شد. در حال حاضر جدیدترین SoC اپل، M2 نام دارد. کلیه چیپستهای اپل نیز مانند تمام رقبای خود برپایهی معماری ARM بنا شده و در آنها از پردازندهی گرافیکی اختصاصی خود بهره میبرد.
در جدول زیر میتوانید خلاصهای از تفاوت چیپستهای A14 و M2 را بهعنوان آخرین نسل هر سری پردازنده اپل مشاهده کنید.
Apple A14 Bionic | Apple M2 | |
تعداد هسته | 6 | 8 |
تعداد رشته | 6 | 8 |
حداکثر حافظه قابل پشتیبانی | 6GB | 24GB |
L2 Cache | 12MB | 20MB |
L3 Cache | 16MB | – |
تکنولوژی ساخت | 5nm | 5nm |
سیستمعامل | iOS | macOS, iPadOS |
تاریخ عرضه | 2020 | 2022 |
شرکت آمریکایی Qualcomm، شاید شناخته شدهترین سازنده SoC گوشیهای هوشمند مخصوصاً در ایران باشد. SoCهای گوشیهای هوشمند این شرکت با نام تجاری Snapdragon (اسنپدراگون) به فروش میرسد. کوالکام طیف گستردهای از SoCها را از سطح پایه و میانرده تا SoCهای ردهبالا طراحی و به فروش میرساند. در حال حاضر بیش از 40 درصد از درآمد ساخت چیپستهای گوشیهای دنیا به کوآلکام اختصاص دارد؛ در حالیکه این شرکت مانند سایر برندها از معماری ARM استفاده میکند.
سیستمهای پردازش مجزا باعث میشود که پردازش هر بخش جداگانه انجام شود و پردازنده هم عملکرد بهتری داشته باشد. پردازندههای کوآلکام به دلیل استفاده از سیستم پردازش مجزا توانسته به خوبی از پس اجرای مالتی تسکینگ (اجرای همزمان چند کار) بر بیاید و گرمای کمتری تولید کنند؛ به همین دلیل کوالکام در جایگاه بهترینهای این بازار قرار گرفته است. از دیگر ویژگیهای شگفتانگیز SoCهای کوالکام، قابلیت شارژ سریع (Quick Charge) است، بهطوری در که در نسخه Quick Charge 4 در مدت پانزده دقیقه، 50 درصد شارژ گوشی انجام خواهد شد.
تراشههای سری 8 اسنپدراگون (Qualcomm Snapdragon 8) مدتها عنوان قویترین چیپستهای موجود برای گوشیهای هوشمند اندرویدی را به خود اختصاص دادهاند. در سال 2022، کوالکام تولید سری 800 را متوقف کرد و به تولید سری “Snapdragon 8 Gen” پرداخت. پس از Snapdragon 8 Gen 1 و Snapdragon 8+ Gen 1، برترین SoC کوالکام برای سال 2023 نسل دوم سری 8 یا Snapdragon 8 Gen 2 نام داشت. جدیدترین مدل SoC این برند، Snapdragon 8 Gen 3 نام دارد که هنوز بهطور گسترده در بازار عرضه نشده است. مشخصات دو نسل آخر این برند را در جدول زیر مشاهده میکنید.
Snapdragon 8 Gen 3 | Snapdragon 8 Gen 2 | |
پیکربندی هسته | 1x 3.3GHz (Cortex-X4) 3x 3.2GHz (Cortex-A720) 2x 3GHz (Cortex-A720) 2x 2.3GHz (Cortex-A520 Refresh) | 1x 3.19GHz (Cortex-X3) 2x 2.8GHz (Cortex-A715) 2x 2.8GHz (Cortex-A710) 3x 2.0GHz (Cortex-A510) |
تعداد هسته | 6 | 6 |
GPU | Adreno | Adreno 740 |
حداکثر دوربین قابل پشتیبانی | 200MP | 200MP |
سیستم شارژ | Quick Charge 5 | Quick Charge 5 |
تکنولوژی ساخت | 4nm | 4nm |
TDP | 12.5W | 6.3W |
مدیاتک که در اصل به خاطر SoCهای مقرونبهصرفه که معمولاً در گوشیهای هوشمند ارزانتر استفاده میشود، شناخته میشده است. مدیاتک یک شرکت تایوانی است که SoCهای گوشیهای هوشمند را طراحی میکند اما اخیراً آنها توانسته به لطف محصولات رقابتی سطح اولیه و میانرده، تهدید قابل توجهی برای سلطه کوالکام در این بخش ایجاد کند. مدیاتک نیز با چیپستهای ردهبالای جدید خود به کوالکام نزدیکتر شده است و از چند نام تجاری برای SoCهای خود استفاده میکند که میتوان به Helio و Dimensity اشاره کرد.
سامسونگ متعلق به کره جنوبی و فعال در حوزههای مختلف است که در بخش صنعت نیمههادی خود، مجموعهای از SoCهای گوشی هوشمند خود را با نام Exynos طراحی میکند.
تا سال 2022، سامسونگ SoCهای اگزینوس رده بالایی را ارائه میداد اما پس از مشکلات Exynos 2200 در Galaxy S22، این شرکت تصمیم گرفت برای پرچمداران خود به SoCهای کوالکام روی بیاورد و از Exynos برای گوشیهای میان رده خود استفاده کند. در حال حاضر آخرین سری تولید شده از این محصول در 2024 به نام Exynos 2400 شناخته میشود. همچنین در جدیدترین گوشی پرچمدار سامسونگ یعنی Galaxy S24 از چیپست Qualcomm Snapdragon 8 Gen 3 استفاده شده است.
همچنین دو گوشی میان رده سامسونگ که در زیر اشاره شده، از دو پردازنده مختلف استفاده میکنند:
غول مخابراتی چینی هواوی یکی دیگر از برندهایی است که مجموعهای از SoC گوشیهای هوشمند خود را دارد. این چیپستها توسط یک شرکت زیرمجموعه هواوی به نام HiSilicon (های سیلیکون) تولید میشود که SoCهای گوشی خود را با نام تجاری “Kirin” به بازار عرضه میکند.
هوآوی نیز مانند سامسونگ، SoCهای Kirin را بهدستگاههای خود محدود میکند. آنر، زیرمجموعه سابق این شرکت نیز از SoCهای Kirin استفاده میکرد. با این حال، تولید SoC هوآوی به دلیل ادامه جنگ تجاری ایالات متحده و چین با مشکلات زیادی مواجه شده است. به دنبال مشکلات اخیر با دولت ایالات متحده، HiSilicon تأیید کرد که ساخت SoCهای Kirin را متوقف کرده است. آینده SoCهای Kirin هنوز نامعلوم است اما در اینجا به بررسی چند SoC اخیر Kirin میپردازیم.
Unisoc یکی دیگر از برندهای SoC گوشیهای هوشمند است که در گذشته با نام Spreadtrum فعالیت داشت. اگرچه یونیسوک به اندازه شرکتهایی مانند کوالکام، مدیاتک، سامسونگ یا هوآوی معروف نیست، اما مجموعهای جامع از SoCهای متمرکز بر روی گوشیهای هوشمند دارد. این پردازندههای موبایل عمدتاً توسط سازندگانی استفاده میشوند که بر روی دستگاههای تولیدی با هدف پایینترین طیف قیمت تمرکز دارند.
این شرکت یک SoC قدرتمند مجهز به 5G به نام Unisoc Tiger T7520 SoC را معرفی کرده که براساس فرآیند تولید 6 نانومتری است. تنها SoC آماده 5G دیگر این شرکت، SoC قدیمیتر Unisoc T7510 است که یک SoC 5G اقتصادی است که در اواسط سال 2020 عرضه شد. Unisoc دارای مجموعه گستردهای از SoCهای 4G است که شامل SoCهای T710، T618 و T610 میشود.
گفتن اینکه کدام SoC بهترین است واقعاً سخت است؛ چراکه مثلاً تراشه گرافیکی تفاوت بزرگی در عملکرد کلی ایجاد میکند و تقریباً آخرین محصول هر تراشهساز از همان هسته ARM Cortex-A9 با سرعت کلاک نسبتاً مشابه استفاده میکند و بنابراین اکثر آنها تقریباً عملکرد CPU یکسانی دارند.
بیشتر بهبودهای عملکرد غیر گرافیکی به غیر از هستههای واقعی، از سایر اجزای موجود در SoC حاصل میشود. بهعنوان مثال، تراشههای Tegra 2 NVIDIA فاقد ARM Advanced SIMD هستند که احتمالاً عملکرد تراشه را در موقعیتهای مرتبط با رسانه محدود میکند. همچنین، سایر اجزای گوشی که بخشی از SoC نیستند، روی فاکتورهایی مانند اندازه باتری تأثیر میگذارند.
در زمینه تلاش تولیدکنندگان به کاهش مصرف پردازندههای گوشی، اضافه شدن هستههای «همراه» در SoC مانند Tegra 3 (با هسته LP Cortex-A9) و سری TI OMAP 4 (با دو Cortex-M3) میتواند بر عمر باتری آنها تأثیر بگذارد.در عمل، اسنپدراگونها یک مزیت واضح نسبت به رقبای خود دارند؛ این پردازندهها نه تنها هستههای پردازشی، تراشههای گرافیکی و شتابدهندههای رسانه را در یک SoC قرار میدهند، بلکه رادیوهای بیسیم کامل، GPS و RAM را نیز در پکیج خود قرار میدهند. از آنجایی که این کار باعث صرفهجویی در سایر تراشهها میشود، در تئوری میتوان اندازه PCB (بردهای مدار چاپی پیشرفته برای اتصالات از راه دور) را کاهش داد و فضای داخلی بیشتری برای باتریها باقی گذاشت یا آنکه باعث کاهش ضخامت گوشی شد.
برای اینکه بتوانید بین انواع پردازندههای موبایل از برندها و مدلهای مختلف، بهترین را انتخاب کنید پیشنهاد میکنیم مقاله کامل بهترین پردازندههای موبایل 2024 را مطالعه کنید.
برای مقایسه انواع چیپستهای گوشی از برندهای مختلف، سایتهای مختلفی رتبه بندی و بنچمارک آنها را مستمر و بهروز منتشر میکنند. در این بخش، دو سایت برای مقایسه و پنچمارک پردازندههای گوشی را به شما معرفی میکنیم.
سایت رتبهبندی پردازندههای گوشی: وبسایت nanoreview.net در زمینه معرفی، رتبه بندی و بررسی انواع گوشی، لپ تاپ، CPU و SoC فعالیت دارد. در این سایت میتوانید رتبه بندی قوی ترین پردازندههای گوشی را براساس امتیاز کلی، نتایج بنچمارک و سایر مشخصات مشاهده کرده و آنها را با هم مقایسه کنید.
اگر در زمینه بنچمارک کالا و قطعات دیجیتال به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، به مقاله بنچمارک چیست مراجعه کرده و بخش بنچمارک پردازندهها را مطالعه کنید.
گوشیهای آیفون از SoC اختصاصی این برند استفاده میکنند که نام و مشخصات آنها بر حسب مدل آیفون مشخص است؛ اما گوشیهای اندرویدی براساس برند و مدل، از پردازندههای مختلفی استفاده میکنند. در این بخش به شما کمک میکنیم تا نوع پردازنده گوشی اندرویدی خود را شناسایی کنید. برای این کار، مراحل زیر را طی کنید:
سرعت کلاک پردازنده که در بخش “CPU Status” نشان داده میشود سرعت بلادرنگ و در لحظه هستند و ممکن است در شرایط مختلف گوشی شما متفاوت باشد. با استفاده از برنامه DevCheck علاوهبر اطلاعات CPU گوشی، اطلاعات دیگر مانند نوع و مدل پردازنده گرافیکی، وضوح صفحه و تراکم پیکسلی، میزان رم گوشی و … را هم نمایش میدهد.
برای انتخاب قدرتمندترین پردازنده CPU گوشی، باید به اصلیترین مشخصات آن توجه کرد: از جمله تعداد هستهها (Core)، سرعت کلاک (Clock Speed) و چند بیت بودن Cpu (پردازشگر ۳۲ و ۶۴ بیتی).
نباید صرف توجه به نام تولیدکننده پردازنده، کیفیت آن را سنجید. بهعنوان مثال نمیتوان گفت که پردازنده Samsung Exynos هشت هستهای مطمئناً دو برابر قویتر از Snapdragon چهار هستهای است چرا که باید مجموعه مشخصات چیپست را با هم مقایسه کرد.
معرفی انواع چیپست کوشی با توجه به ویژگیهای پردازندهها متفاوت و سخت است. بهعنوان مثال، انواع پردازنده مانند دو هستهای، چهار هستهای یا هشت هستهای تعداد هستههای دستگاه را بیان میکنند، در حالی که تقسیمبندی پردازندهها براساس دادههایی مانند 32 بیت یا 64 بیت، نشاندهنده نرخ پردازشی است که دستگاه میتواند در هر ثانیه انجام دهد.
خیر. اما روشهایی وجود دارد که میتوان به کمک آنها برای بهبود عملکرد پردازنده گوشی انتخاب کنید؛ از جمله بهینهسازی گوشی با مدیر تلفن یا برنامههای مشابه، حذف برنامههای غیر ضروری یا پرمصرف، استفاده از آنتیویروس برای حذف فایلهای مخرب و …
منابع: nextpit.com | neowin.net | hfixphones.com