شاید فکر کنید که دادن تلفن به فرزندانتان ایده خوبی نیست (حداقل تا یک سن خاص)، اما باید بپذیریم که در دنیای تکنولوژی‌محور زندگی می‌کنیم و بچه‌های ما خیلی زودتر و بیشتر از ما با دستگاه‌های فناوری بزرگ می‌شوند. وقتی کودکان به‌طور پیوسته گوشی‌ها را در دست والدین خود می‌بینند، علاوه بر الگو گرفتن از این رفتار والدین، به‌طور طبیعی جذب آن خواهند شد. پس می‌توان به جای منفی‌نگری بی‌فایده برای خرید گوشی کودک، از راهکارهای مناسب برای کنترل سلامت و ایمنی استفاده از گوشی، ردیابی موقعیت مکانی کودک و نوجوان و … کمک بگیرید تا فرزند شما هم بتواند از مزایای متعدد گوشی‌های هوشمند بهره‌مند شود. در این مقاله از مجله تکنولوژی لیپک می‌خواهیم علاوه‌بر معرفی بهترین گوشی برای کودکان و نوجوانان، راهنمای خرید و استفاده از گوشی کودک و نیز روش‌های اطمینان از سلامت استفاده از آن را نیز به شما ارائه دهیم.
سوالات بالا تنها بخشی از نگرانی والدین برای چرایی و چگونگی استفاده از گوشی هوشمند (و تبلت) توسط فرزندان کودک و حتی نوجوان آنها می‌باشد. پس قبل از آنکه به معرفی بهترین گوشی برای کودک و نوجوان بپردازیم، نکات سلامت دیجیتال کودک در ستفاده از گوشی‌های هوشمند را مرور می‌کنیم که به‌طور مستقیم می‌تواند روی سلامت روانی، عاطفی، اجتماعی و یادگیری آنها تاثیر مثبت یا منفی بگذارد.
در سنین خردسالی استفاده مکرر از گوشی به بینایی و قسمت پردازش مغز کودک آسیب وارد می‌کند؛ مخصوصاً استفاده زیاد از گوشی می‌تواند باعث تنبلی چشم، عدم تمرکز، پرخاشگری، اجتماع‌گریزی و … در کودک شود اما سوی دیگر می‌تواند به پرورش خلاقیت فردی و استعدادهای کودک، شادابی، یادگیری مهارت‌های نرم‌افزاری و … آنها کمک کند.
خرید گوشی برای نوجوانان 12 تا 14 ساله امری قابل قبول است اما فارغ از اعداد سنی، بلوغ فرزند نیز می‌تواند مهم باشد. کودکانی که مدت‌زمان مشخصی را با اسباب‌بازی‌ها، دوستان هم‌سن خود، محیط‌های آموزشی و تفریحی بیرون از خانه و … سپری می‌کنند استفاده مکمل از گوشی می‌تواند برای آنها بسیار مفید باشد. اما کودکانی که کمتر از 12 سال دارند یا آنهایی که مدت زیادی را در خانه سپری می‌کنند و کاملاً مستقل نیستند، جذابیت‌های گوشی می‌تواند تاثیر منفی بگذارد؛ مگر گوشی‌های ساده‌ای که امکان برقراری تماس و پیامک دارند و می‌توانند در شرایط اضطراری یا موارد دیگر، راه ارتباط خوبی بین والدین و فرزند باشد.
در این زمینه دکتر هورنیک چنین توضیح می‌دهد: «قشر پیشانی مغز ما (قشر جلویی مغز)، به عنوان یک فیلتر عمل کرده و به ما کمک می‌کند تا تصمیمات را به شکل منطقی اتخاذ کنیم. هنگامی که بخش تکانشی مغز ما می‌گوید شما باید یک پیام بد به فلانی بفرستید، قشر پیشانی مغز می‌گوید نه، این کار خوبی نیست!
در واقع، قشر جلوی مغز انسان تا 20 سالگی به‌طور کامل رشد می‌کند و به همین دلیل است که نوجوانان می‌توانند غیرمنطقی‌ترین کارها را انجام دهند. اگر فرزند شما در پردازش خطرات داشتن تلفن هوشمند مشکل دارد و اگر‌ای تواند قوانینی را که برای استفاده از گوشی وضع کرده‌اید را رعایت کند، ممکن است آماده استفاده از گوشی نباشد».
هر تکنولوژی جدیدی که وارد بازار شده و در سبک زندگی مردم جا باز می‌کند، مضرات خود را مدتی بعدتر آشکار می‌کند. همانطور که استفاده از گوشی هوشمند برای بزرگسالان فوائد و مضراتی دارد، کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند.
تماشای طولانی‌مدت صفحه دیجیتال از جمله گوشی همراه به چشمان کودک شما آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. این استفاده به گردن، ستون فقرات و عضلات دست فشار وارد کرده و علاوه‌بر آن، نیاز کودک در زمینه تحرک و خالی کردن انرژی‌اش را تامین نمی‌کند.
به جز آسیب‌های احتمالی جسمی، استفاده زیاد از گوشی همراه در کودکان و نوجوانان آسیب‌های روحی، روانی و رفتاری متعددی را به دنبال خواهد داشت. گوشی‌های امروزی فقط وسیله ای برای تماس تلفنی نیستند؛ بلکه دنیایی بی‌نهایت از اطلاعاتی است که کنجکاوی کودک در آنها ممکن است به آینده و روحیه او آسیب وارد کند.
با وجود تمام این مضرات، می‌توان با قطعیت گفت که استفاده درست از گوشی‌های هوشمند می‌تواند تاثیر مطلوب زیادی در سلامت روانی، تقویت مهارت‌ها و استعدادهای کودک داشته باشد؛ مخصوصاً کودکانی که آینده آنها بسیار بیشتر از والدینشان به تکنولوژی گره خورده است. پس در ادامه، مهم‌ترین فوائد و مضرات گوشی برای کودکان را با هم مرور خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: بهترین شبکه‌های اجتماعی برای کودکان
برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، حتماً مقاله مضرات گوشی برای کودکان؛ عوارض استفاده و آسیب‌های چشمی و اجتماعی را مطالعه کنید.
با وجود مضرات احتمالی گوشی، برای استفاده از مزایا و فوائد آن می‌توانید با رعایت نکات و راهکارهای این بخش، بهترین نتیجه را از خرید گوشی برای کودکان خود به‌دست آورید.
مهم است که به جای ترساندن کودک یا برخورد قهری و اجباری، با کودک صحبت کرده و در مورد نحوه استفاده درست از گوشی به توافق برسید؛ همچون نوعی قرارداد شفاهی که کودک هم از نحوه درست استفاده از گوشی آگاه شود. می‌توانید این توافق را به صورت کتبی هم روی یخچال بچسبانید تا پایبندی به آن توسط کودک رعایت شود. مهم است که این توافق، توسط والدین و کودک رعایت شده و انعطاف کافی برای کودک داشته باشد.
با رعایت حریم و حقوق کودک، استقلال و شخصیت کودک را تقویت کنید. مهم است که مرزبندی مشخص و سالمی وجود داشته باشد که بر مبنای اعتماد والدین به کودک، هر دو بتوانند به انتظارات متقابل و تصمیمات مشترک احترام بگذارند. اعتماد متقابل سبب می‌شود تا کودک رفتار آنلاین خود را از والدین پنهان نکرده و در صورت بروز مشکلات آنلاین، به والدین خود پناه ببرد. سرک کشیدن آشکار در گوشی کودک یا پرس‌وجوهای مکرر از نحوه استفاده او از گوشی می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد. فرزندان زیر 16 سال به نظارت بیشتری نیاز دارند اما در کل، کنترل والدین بر گوشی کودک باید در بطن رابطه خوب و سالم با کودک انجام شود.
دکتر هورنیک می‌گوید: «برای کودکان مهم است که با والدین خود رابطه‌ای داشته باشند که شامل صحبت کردن و به صرف زمان با هم باشد». این یعنی والدین باید خودشان پیش‌قدم شوند و با بازی و وقت‌گذرانی با کودک، وابستگی او به گوشی را کنترل کنند. به عبارت دیگر‌ای توان گوشی را از کودک گرفت اما در آن لحظه، پدر و مادر با گوشی‌های خود کار کنند (اوقات بدون گوشی باید برای همه باشد).
همچنین تعیین محدودیت‌های زمانی برای استفاده از گوشی مهم است. باید مطمئن شوید که کودک در اوقات خلوت خود همیشه سراغ گوشی نمی‌رود و استفاده از آن باعث شب‌بیداری او نخواهد شد. این امر می‌تواند با برنامه‌های کنترلی هم انجام شود اما بهتر است کودک را در این مورد توجیه کنید که داوطلبانه انجام دهد.
کودکان با اشتباه کردن، رشد می‌کنند و یاد می‌گیرند. در صورت وقوع مشکلات ناشی از اینترنت و گوشی، به جای تنبیه و سرزنش کودک تلاش کنید از آن به عنوان فرصتی برای یادگیری کودک و تقویت محدودیت‌های استفاده از گوشی استفاده کنید تا جنبه حمایتی شما از کودک نیز خدشه‌دار نشود.
همچنین بهتر است قبل از وقوع مشکلات، کودک را از ماهیت آنها آگاه کنید (پیشگیری کنید). همانطور که به کودک یاد می‌دهید در خیابان با غریبه‌ها صحبت نکنند و یا سوار خودروهای آنها نشوند، مهم است که یاد بگیرند تماس‌ها و پیام‌های افراد غریبه را پاسخ نداده و با آنها وارد صحبت نشوند، اطلاعات شخصی خود را برای کسی ارسال نکنند، در هر سایتی ثبت‌نام/خرید نکنند و ….
با وجود نکات بالا، مهم است که از برنامه‌های کنترل والدین نیز استفاده کنید. برنامه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید برای تعیین محدودیت‌های استفاده از گوشی و اینترنت از آنها استفاده کنید. این برنامه‌ها می‌توانند ساعات کار با گوشی و اینترنت، دسترسی به سایت‌های مشخص و نحوه دسترسی آنها را محدود کرده و نیز عملکرد کودک را به والدین اطلاع دهند. دکتر هورنیک پیشنهاد می‌کند تا زمانی که فرزندتان ثابت کند می‌توانند به‌طور مؤثر و مثبت از برنامه‌ها و ارتباطات مجازی استفاده کنند، به یک یا دو حساب شبکه اجتماعی اجازه دهید اما افزایش تعداد آنها می‌تواند سبب وابستگی بیشتر و از کنترل خارج شدن محدودیت‌ها شود.
همچنین برخی از برنامه‌ها نسخه محدود و سالم کودک را ارائه می‌دهند. مثلاً در کافه بازار می‌توان حالت کودک را فعال کرد (تصویر زیر) و یا حساب اینستاگرام کودک را می‌توان با تنظیمات Parental Supervision این شبکه اجتماعی مدیریت کرد.
با اینکه اکثر برنامه‌های کنترل والدین، ویژگی‌های پیشرفته خود را با پرداخت هزینه فعال می‌کنند اما همچنان می‌توان از برنامه‌های مختلف دیگری که به صورت رایگان منتشر شده‌اند استفاده کرد. در این بخش به چند مورد از این برنامه‌ها اشاره می‌کنیم.
Google Family Link یک برنامه رایگان با راه‌اندازی و استفاده آسان برای اندروید و آیفون است که توسط گوگل منتشر شده است. به کمک این برنامه، والدین می‌توانند:
Google Family Link به اندازه ویژگی Screen Time اپل قوی نیست زیرا نمی‌تواند سایت‌ها را در همه مرورگرهای وب مسدود کند، اما همه عملکردهای اساسی را دارد و به شما امکان می‌دهد مراقب آنچه فرزندتان به صورت آنلاین می‌بیند و انجام می‌دهد، باشید.
Qustodio یکی از بهترین برنامه‌های کنترل والدین در سال 2024 است. این برنامه با امکاناتی نظیر فیلترینگ عالی وب (که حتی VPNها نیز نمی‌توانند از آن عبور کنند)، نظارت بر زمان روشن بودن صفحه‌نمایش و محدودیت‌های زمانی و ویژگی‌های زمان‌بندی آسان برای استفاده ارائه می‌شود. علاوه‌بر این، گزارش‌های فعالیت روزانه و هفتگی کودکان را نیز از طریق ایمیل دریافت می‌کنید و می‌توانید تقریباً بر هر دستگاهی نظارت کنید (البته نسخه رایگان Qustodio فقط امکان نظارت بر یک دستگاه را ارائه می‌دهد).
Kaspersky Safe Kids نرم‌افزار کنترل والدین برای دستگاه‌های Windows ،macOS ،Android ،iOS است که هم نسخه رایگان و هم نسخه پولی دارد. نسخه رایگان این برنامه، شامل لیست سیاه برنامه‌ها، سایت‌ها و محتواهای نامناسب است. همچنین
کنترل‌های آن به شما امکان می‌دهد زمان استفاده از گوشی، محدودیت‌های سنی و دسته‌بندی‌های عملکردی را مدیریت کنید. همچنین یک ابزار مدیریت زمان صفحه‌نمایش برای کمک به شما در کنترل استفاده کلی از دستگاه در این برنامه وجود دارد. همچنین می‌توانید با ردیابی GPS مراقب موقعیت مکانی فرزندان باشید، استفاده از رسانه‌های اجتماعی آنها را مدیریت کنید و در صورت بازدید از وب‌سایت‌هایی که نباید از آنها بازدید کنند یا از یک منطقه «ایمن» از پیش تعریف‌شده خارج شوند، هشدارهای لحظه‌ای دریافت کنید.
Mobicip یک برنامه رایگان عالی برای مدیریت فعالیت‌های وبگردی فرزندان در نسخه‌های اندروید و IOS می‌باشد. این برنامه به شما امکان می‌دهد وبسایت‌ها را بر اساس بیش از 15 دسته‌بندی از پیش تعریف شده، سایت‌های لیست سیاه و لیست سفید فیلتر کنید و کلمات کلیدی و عبارات را در نسخه رایگان برنامه ممنوع کنید. همچنین می‌توانید اپلیکیشن‌ها را هم فیلتر کنید، فیلترهای سفارشی را برای زمان‌های خاصی از روز تنظیم کنید و از ویژگی ردیابی موقعیت مکانی بسیار دقیق آن در نسخه آزمایشی رایگان ۷ روزه و نسخه پولی استفاده کنید. Mobicip تا 20 دستگاه را مانیتور می‌کند و برنامه‌های آن با 30 روز ضمانت بازگشت پول پشتیبانی می‌شود.
برنامه Microsoft Family Safety به والدین کمک می‌کند تا عادات سالمی برای فعالیت‌های آنلاین خانواده خود ایجاد کرده و از ایمنی دیجیتال و فیزیکی محافظت کنند؛ و به‌طور موازی به فرزندان خود استقلال کافی داده تا یاد بگیرند و رشد کنند. با Microsoft Family Safety می‌توانید فیلترها، محدودیت‌ها و مجوزهای مناسب را برای خانواده خود تنظیم کرد. مهم‌ترین قابلیت‌های این برنامه در زیر معرفی شده است:
در این بخش، نکات لازم و مفید برای انتخاب بهترین گوشی مناسب کودکان برای شما ارائه شده است.
در بخش آخر مقاله، تعدادی از گوشی‌های مناسب کودکان از نظر امکانات و کاربری را به شما معرفی می‌کنیم.
Google Pixel 6a یکی از امن‌ترین تلفن‌هایی است که می‌توانید برای فرزندتان بخرید. هسته امنیتی پردازنده Google Tensor با تراشه امنیتی Titan M2 کار می‌کند تا گوشی را در برابر هک، ردیابی و جاسوسی مقاوم کند.
همچنین از یک سنسور اثر انگشت برای باز کردن قفل استفاده می‌کند، بنابراین فقط شما، فرزندتان و افراد مجاز می‌توانید برای تماس و پیامک به تلفن دسترسی داشته باشید. این گوشی همچنین دارای استاندارد IP67 برای مقاومت در برابر آب و گرد و غبار است. با عمر باتری 24 ساعته و ویژگی شارژ سریع، می‌توانید تمام روز با کودک خود در تماس باشید.
سامسونگ گلکسی A32 5G مانند گلکسی اس 22 رده بالا ظاهر و کار می‌کند، اما قیمت آن بسیار مناسب‌تر است. این گوشی سامسونگ دارای یک باتری 5000 میلی آمپر ساعتی است که برای اکثر افراد (حتی نوجوان‌ها) به اندازه کافی قدرتمند است و می‌تواند یک روز کامل دوام بیاورد. همچنین دوربین 48 مگاپیکسلی و حافظه 64 گیگی با امکان ارتقاء تا یک ترابایت، کلیه نیاز کودکان و نوجوانان را تامین می‌کند.
Moto G Pure یک گوشی فوق‌العاده مقرون‌به‌صرفه از برند موتورلا است که می‌تواند اولین تجربه استفاده از گوشی‌های هوشمند را به خوبی به کودک ارائه دهد. Moto G Pure دارای تنظیمات مناسب دوربین، جک 3.5 میلی‌متری هدفون، باتری قوی (مفید برای بچه‌هایی که عاشق بازی هستند) و صفحه‌نمایش بزرگ است.
البته فضای ذخیره‌سازی این گوشی فقط 32 گیگابایت است که می‌توان با یک کارت microSD به ظرفیت 512 گیگابایت ارتقاء داد. همچنین عملکرد کلی آن نیز به سرعت سایر گوشی‌های هم‌رده نیست اما به‌طور کلی برای اولین تجربه کودک، گزینه ای ایده‌آل محسوب می‌شود.
این گوشی عملکرد بسیار خوبی را در دوربین ارائه می‌دهد و برای کودکان علاقه‌مند به عکس گرفتن، یک گزینه مناسب است. از طرف دیگر صفحه‌نمایش 5.8 اینچی زیبا و پردازنده ای سریع دارد که این دستگاه را به یک گوشی مناسب برای کودکان تبدیل می‌کند. این گوشی توان اجرای بازی‌های نسبتاً سنگین را هم دارد.
گوشی A10e یک پیشنهاد بسیار عالی برای کسانی است که به دنبال گوشی مناسب برای کودکان می‌گردند. تماشای فیلم در این گوشی با صفحه‌نمایش 5.8 اینچی لذت بخش‌تر خواهد بود. این گوشی تلفن قیمت پایینی دارد و برای کودکانی که قبلا از گوشی‌های هوشمند استفاده نکردند هم یک دستگاه خوب محسوب می‌شود. به دلیل مشخصات معمولی، این گوشی برای بازی‌هایی با حجم بالا مناسب نیست اما بازی‌های دوبعدی و سبک را به خوبی اجرا می‌کند.
گوشی نوکیا 5.3 یک گوشی هوشمند اندرویدی با قیمت مناسب است و جنبه‌های قدرتمند زیادی دارد. یکی از ویژگی‌های خوب این دستگاه، قابلیت عکاسی از چهره در حالت پرتره است. همچنین باتری این گوشی دوام بالایی دارد و تا دو روز با یکبار شارژ کار می‌کند. صفحه‌نمایش این گوشی موبایل به عنوان واضح‌ترین و با کیفیت‌ترین صفحه‌های نمایش شناخته نمی‌شود، اما با کنتراست و رنگ‌های خوب خود می‌تواند عملکرد مناسبی را ارائه دهد.
گوشی موبایل سامسونگ مدل Galaxy A05 نسل جدید گوشی موبایل‌های اقتصادی سامسونگ است که به دلیل امکانات مناسب آن می‌تواند از گزینه‌های اصلی خرید بهترین گوشی مناسب برای کودکان محسوب شود. این گوشی با دوربین اصلی 50 مگاپیکسلی و دوربین سلفی 8 مگاپیکسلی، عکس‌های باکیفیتی ثبت می‌کند. همچنین صفحه‌نمایش با وضوح بالا، باتری 5000 میلی‌آمپری و سیستم عامل اندروید 13، به ارزش خرید این گوشی برای کودکان و نوجوانان افزوده است.
جمع‌بندی: برای کودک گوشی بخریم یا خیر؟
دور نگه‌داشتن کودکان امروزی از گوشی‌های هوشمند تقریباً غیر ممکن است؛ به همین دلیل بهتر است با رعایت نکات آموزشی و امنیتی، استفاده درست و مفید از گوشی را برای کودک فراهم کنیم. همچون هر تکنولوژی دیگر، استفاده از گوشی می‌تواند به یک وابستگی مخرب تبدیل شود و به همین دلیل در نظر گرفتن برنامه‌های کنترلی ضروری است.
منابع: clevelandclinic.org | safetydetectives.com | time.com