در سال‌های اخیر، فناوری‌های پوشیدنی و ابزارهای هوشمند به‌طور فزاینده‌ای در حوزه سلامت و پزشکی نقش ایفا کرده‌اند. همچون شرکت‌های پیشرو مانند هواوی و اپل که با معرفی ویژگی‌های جدید در دستگاه‌های خود از جمله تشخیص آپنه خواب، تشخیص فشار غیرطبیعی قلب، تحلیل سرفه و ابزارهای تخصصی مانند NightWare برای مدیریت اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، گام‌های بلندی در بهبود سلامت کاربران برداشته‌اند. این مقاله به بررسی جامع این ویژگی‌ها، فناوری‌های پشتشان، کاربردها، محدودیت‌ها و تأثیرات بالقوه آن‌ها بر سلامت عمومی می‌پردازد.
آپنه یک اختلال شایع خواب است که در آن تنفس فرد به‌طور مکرر در طول خواب متوقف شده و دوباره شروع می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع دوم شود. اپل و هواوی هر دو ویژگی‌های تشخیص آپنه خواب را در دستگاه‌های پوشیدنی خود معرفی کرده‌اند.
اپل: اپل در سپتامبر 2024 اعلام کرد که اپل واچ سری 9، سری 10 و اولترا 2 مجهز به ویژگی تشخیص آپنه خواب هستند. این قابلیت با استفاده از شتاب‌سنج ساعت از یک معیار جدید به نام Breathing Disturbances استفاده کرده و حرکات کوچک مچ دست مرتبط با اختلالات تنفسی را شناسایی می‌کند. در واقع هر 30 روز، الگوریتم اپل داده‌های تنفسی را تحلیل کرده و در صورت تشخیص علائم آپنه خواب متوسط تا شدید، به کاربر هشدار می‌دهد. این ویژگی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شده و در بیش از 150 کشور در دسترس است.
هواوی: هواوی نیز در ساعت‌های هوشمند سری Watch GT و Watch D خود قابلیت‌های تشخیص آپنه خواب را ارائه کرده است. این دستگاه‌ها از حسگرهای SpO2 (سنجش اکسیژن خون) و ضربان قلب برای شناسایی الگوهای تنفسی غیرعادی استفاده می‌کنند. همچنین هواوی ادعا می‌کند که الگوریتم‌های هوش مصنوعی آن‌ها می‌توانند آپنه خواب را با دقت بالا تشخیص دهند، اگرچه هنوز تأییدیه‌های بین‌المللی مانند FDA برای این ویژگی دریافت نشده است.
فناوری پشت ویژگی
اپل: الگوریتم تشخیص آپنه خواب اپل با استفاده از داده‌های شتاب‌سنج و یادگیری ماشین توسعه یافته است. این الگوریتم با مجموعه داده‌های گسترده‌ای از تست‌های بالینی آپنه خواب آموزش دیده و در یک مطالعه بالینی بی‌سابقه تأیید شده است. کاربران می‌توانند داده‌های تنفسی خود را در اپلیکیشن Health اپل مشاهده کرده و گزارش‌های PDF برای اشتراک با پزشک تولید کنند.
هواوی: هواوی از ترکیب حسگرهای SpO2، ضربان قلب و الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تحلیل الگوهای تنفسی استفاده می‌کند. این دستگاه‌ها داده‌های اکسیژن خون و ضربان قلب را در طول شب پایش کرده و الگوهای مرتبط با آپنه خواب را شناسایی می‌کنند.
کاربردها و مزایا
تشخیص زودهنگام: آپنه خواب اغلب تشخیص داده نمی‌شود، زیرا علائم آن در طول خواب رخ می‌دهند. ویژگی‌های اپل و هواوی به کاربران کمک می‌کنند تا علائم احتمالی را شناسایی کرده و برای آزمایش‌های بالینی به پزشک مراجعه کنند.
دسترسی گسترده: این فناوری‌ها امکان پایش غیرتهاجمی را در خانه فراهم می‌کنند، که نسبت به تست‌های آزمایشگاهی گران‌قیمت و زمان‌بر مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
آموزش و آگاهی: اپل با ارائه مقالات آموزشی در اپلیکیشن Health، به کاربران کمک می‌کند تا درباره آپنه خواب و عوامل خطر آن (مانند چاقی، سیگار کشیدن و مصرف الکل) اطلاعات بیشتری کسب کنند.
محدودیت‌ها
دقت و تأییدیه: در حالی که اپل تأییدیه FDA دریافت کرده، ویژگی هواوی هنوز در بسیاری از بازارها تأییدیه‌های رسمی ندارد. همچنین اپل اولویت را به ویژگی (95.9%) به جای حساسیت (66.6%) داده که ممکن است منجر به عدم تشخیص برخی موارد شود.
عوامل محیطی: الکل، داروها و موقعیت خواب می‌توانند بر داده‌های تنفسی تأثیر بگذارند و نتایج را نادرست کنند.
نیاز به تأیید پزشکی: هر دو شرکت تأکید دارند که این ویژگی‌ها برای تشخیص قطعی نیستند و کاربران باید برای تأیید به پزشک مراجعه کنند.
تشخیص فشار غیرطبیعی قلب (Abnormal Heart Pressure Detection)
فشار غیرطبیعی قلب به‌ویژه در ارتباط با بیماری‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (AF) و فشار خون بالا یکی از عوامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی-عروقی است. اپل و هواوی ویژگی‌هایی برای پایش سلامت قلب ارائه کرده‌اند.
اپل: اپل واچ از قابلیت‌هایی مانند ECG (الکتروکاردیوگرام) و هشدارهای ضربان قلب نامنظم برای تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی استفاده می‌کند. این ویژگی‌ها از سال 2018 معرفی شده و در سری‌های جدیدتر بهبود یافته‌اند. اپل واچ می‌تواند ضربان قلب غیرعادی را تشخیص داده و هشدارهایی برای کاربران ارسال کند.
هواوی: هواوی در سری Watch D خود قابلیت پایش فشار خون را معرفی کرده است. این ساعت از یک کاف کوچک داخلی برای اندازه‌گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک استفاده می‌کند و می‌تواند فشار غیرطبیعی قلب را شناسایی کند. این ویژگی به‌ویژه در بازارهایی مانند آسیا که فشار خون بالا شیوع بیشتری دارد، مورد توجه قرار گرفته است.
فناوری پشت ویژگی
اپل: حسگرهای نوری ضربان قلب و الکترودهای ECG در اپل واچ، داده‌های ضربان قلب را جمع‌آوری کرده و الگوریتم‌های یادگیری ماشین آن‌ها را برای شناسایی الگوهای فیبریلاسیون دهلیزی تحلیل می‌کنند. این ویژگی با تأییدیه FDA ارائه شده است.
هواوی: Watch D هواوی از فناوری کاف فشار خون و حسگرهای نوری برای پایش فشار خون و ضربان قلب استفاده می‌کند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی هواوی داده‌ها را تحلیل کرده و هشدارهایی برای فشار خون غیرطبیعی ارائه می‌دهند.
کاربردها و مزایا
پیشگیری از عوارض قلبی: تشخیص زودهنگام فیبریلاسیون دهلیزی یا فشار خون بالا می‌تواند خطر سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی قلبی را کاهش دهد.
پایش مداوم: این ویژگی‌ها امکان پایش 24 ساعته را فراهم می‌کنند که برای افرادی با سابقه بیماری‌های قلبی بسیار مفید است.
داده‌های قابل اشتراک: کاربران می‌توانند داده‌های ECG یا فشار خون را با پزشکان خود به اشتراک بگذارند تا در تشخیص و درمان دقیق‌تر کمک کنند.
محدودیت‌ها
دقت در شرایط خاص: عواملی مانند حرکت دست، دمای محیط یا پوست مرطوب می‌توانند دقت اندازه‌گیری را کاهش دهند.
نیاز به تأیید بالینی: مانند تشخیص آپنه خواب، این ویژگی‌ها جایگزین آزمایش‌های پزشکی حرفه‌ای نیستند و نیاز به تأیید پزشک دارند.
دسترسی محدود هواوی: ویژگی پایش فشار خون هواوی در برخی کشورها به‌دلیل نیاز به تأییدیه‌های محلی در دسترس نیست.
تحلیل سرفه (Cough Analysis) توسط هواوی
هواوی در حال توسعه فناوری تحلیل سرفه است که از میکروفون‌های داخلی ساعت‌های هوشمند و الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی الگوهای سرفه غیرعادی استفاده می‌کند. این ویژگی به‌ویژه برای تشخیص بیماری‌های تنفسی مانند COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه) یا عفونت‌های تنفسی مانند کووید-19 طراحی شده است. اگرچه این فناوری هنوز در مراحل اولیه بوده و اطلاعات محدودی درباره آن منتشر شده است، اما هواوی ادعا می‌کند که می‌تواند سرفه‌های مرتبط با بیماری را از سرفه‌های عادی تفکیک کند.
فناوری پشت ویژگی
هواوی از میکروفون‌های با حساسیت بالا و الگوریتم‌های یادگیری ماشین برای تحلیل فرکانس، شدت و الگوی سرفه استفاده می‌کند. این الگوریتم‌ها با داده‌های بالینی آموزش دیده‌اند تا سرفه‌های مرتبط با بیماری‌های تنفسی را شناسایی کنند.
این ویژگی با حسگرهای دیگر مانند SpO2 و دمای بدن ترکیب می‌شود تا تصویر جامع‌تری از سلامت تنفسی کاربر ارائه دهد.
کاربردها و مزایا
تشخیص زودهنگام بیماری‌های تنفسی: تحلیل سرفه می‌تواند به شناسایی زودهنگام بیماری‌هایی مانند برونشیت یا کووید-19 کمک کند.
پایش مداوم: این فناوری امکان پایش غیرتهاجمی و مداوم را در طول روز فراهم می‌کند.
کاربرد در اپیدمی‌ها: این ویژگی در زمان همه‌گیری‌هایی مانند کووید-19 می‌تواند به شناسایی سریع‌تر موارد مشکوک کمک کند.
مرحله توسعه: این فناوری هنوز در مراحل آزمایشی است و داده‌های محدودی درباره دقت و اثربخشی آن وجود دارد.
حریم خصوصی: استفاده از میکروفون برای ضبط سرفه‌ها ممکن است نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی ایجاد کند.
نیاز به تأیید بالینی: مانند سایر ویژگی‌های سلامت، تحلیل سرفه نمی‌تواند جایگزین تشخیص پزشکی شود.
ابزار NightWare اپل برای مدیریت PTSD
NightWare یک پلتفرم نرم‌افزاری است که برای اپل واچ توسعه یافته و برای کمک به افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) طراحی شده است. این ابزار با پایش الگوهای خواب و ضربان قلب، کابوس‌های مرتبط با PTSD را شناسایی کرده و با ایجاد لرزش‌های ملایم، کاربر را از خواب عمیق (REM) خارج می‌کند بدون اینکه کاملاً بیدار شود. این ویژگی با تأییدیه FDA برای استفاده درمانی عرضه شده است.
فناوری پشت ویژگی
NightWare از حسگرهای ضربان قلب و شتاب‌سنج اپل واچ برای پایش الگوهای خواب و شناسایی نشانه‌های کابوس (مانند افزایش ضربان قلب یا حرکات غیرعادی) استفاده می‌کند.
الگوریتم‌های یادگیری ماشین این ابزار برای تشخیص الگوهای مرتبط با PTSD آموزش دیده‌اند و با لرزش‌های ملایم، چرخه خواب را مختل می‌کنند تا کابوس متوقف شود.
مدیریت کابوس‌های PTSD: این ابزار به کاهش شدت و دفعات کابوس‌های مرتبط با PTSD کمک می‌کند که می‌تواند کیفیت خواب و سلامت روان را بهبود بخشد.
غیرتهاجمی: برخلاف داروهای روان‌درمانی، NightWare یک روش غیرتهاجمی و بدون عوارض جانبی دارویی است.
تأییدیه بالینی: تأییدیه FDA نشان‌دهنده اثربخشی این ابزار در مطالعات بالینی است.
محدودیت‌ها
نیاز به تجویز پزشکی: NightWare تنها با نسخه پزشک در دسترس بوده و برای استفاده عمومی عرضه نشده است.
هزینه: هزینه اشتراک یا استفاده از این ابزار ممکن است برای برخی کاربران بالا باشد.
وابستگی به اپل واچ: این ابزار تنها با اپل واچ سازگار است که دسترسی را برای کاربران سایر دستگاه‌ها محدود می‌کند.
مقایسه اپل و هواوی در ویژگی‌های سلامت
دقت و تأییدیه: اپل با دریافت تأییدیه‌های FDA برای ویژگی‌های تشخیص آپنه خواب، ECG و NightWare در زمینه استانداردهای بالینی پیشرو است. هواوی هنوز در حال توسعه فناوری‌های خود بوده و تأییدیه‌های کمتری دریافت کرده است.
طیف ویژگی‌ها: اپل ویژگی‌های متنوع‌تری مانند ECG، NightWare و پایش اکسیژن خون ارائه می‌دهد، در حالی که هواوی روی پایش فشار خون و تحلیل سرفه تمرکز دارد.
دسترسی: ویژگی‌های اپل در بیش از 100 کشور قابل دسترس بوده، اما برخی ویژگی‌های هواوی (مانند پایش فشار خون) به‌دلیل محدودیت‌های قانونی در برخی بازارها در دسترس نیستند.
حریم خصوصی: اپل تأکید زیادی بر حریم خصوصی داده‌ها دارد و داده‌های سلامت را در دستگاه کاربر ذخیره می‌کند. هواوی نیز سیاست‌های حریم خصوصی داشته اما نگرانی‌هایی درباره امنیت داده‌ها در برخی مناطق وجود دارد.
تأثیرات بالقوه بر سلامت عمومی
افزایش آگاهی: این فناوری‌ها آگاهی عمومی درباره بیماری‌هایی مانند آپنه خواب، مشکلات قلبی و PTSD را افزایش می‌دهند و کاربران را به پیگیری پزشکی تشویق می‌کنند.
دسترسی به مراقبت‌های اولیه: پایش غیرتهاجمی در خانه می‌تواند شکاف تشخیص را کاهش دهد، به‌ویژه برای افرادی که به آزمایش‌های بالینی دسترسی ندارند.
پیشگیری از عوارض: تشخیص زودهنگام آپنه خواب و مشکلات قلبی می‌تواند خطر بیماری‌های جدی مانند سکته مغزی و حمله قلبی را کاهش دهد.
حمایت از سلامت روان: ابزار NightWare می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا به PTSD را بهبود بخشد و بار روانی این اختلال را کاهش دهد.
محدودیت‌های کلی و چالش‌ها
دقت و قابلیت اطمینان: اگرچه این فناوری‌ها نویدبخش هستند، اما دقت آن‌ها به عوامل محیطی، نحوه استفاده و شرایط کاربر بستگی دارد.
نیاز به تأیید پزشکی: این ابزارها نمی‌توانند جایگزین تشخیص حرفه‌ای شوند و کاربران باید برای تأیید نتایج به پزشک مراجعه کنند.
هزینه و دسترسی: دستگاه‌های پوشیدنی مانند اپل واچ و هواوی Watch D گران بوده و برای همه کاربران قابل دسترس نیستند.
حریم خصوصی: جمع‌آوری داده‌های حساس سلامت می‌تواند نگرانی‌هایی درباره امنیت و حریم خصوصی ایجاد کند، به‌ویژه در مورد فناوری‌های هواوی که در برخی کشورها با محدودیت‌های قانونی مواجه هستند.
آیا ویژگی تشخیص آپنه خواب در اپل واچ و هواوی می‌تواند جایگزین تست‌های بالینی شود؟
خیر، ویژگی‌های تشخیص آپنه خواب در اپل واچ و هواوی برای غربالگری اولیه طراحی شده‌اند و نمی‌توانند جایگزین تست‌های بالینی مانند پلی‌سومنوگرافی شوند. کاربران باید برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنند.
چگونه ابزار NightWare اپل به افراد مبتلا به PTSD کمک می‌کند؟
NightWare با پایش الگوهای خواب و ضربان قلب، کابوس‌های مرتبط با PTSD را شناسایی کرده و با لرزش‌های ملایم، چرخه خواب را مختل می‌کند تا کابوس متوقف شود. این ابزار با نسخه پزشک در دسترس است و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.
آیا ویژگی تحلیل سرفه هواوی برای تشخیص بیماری‌هایی مانند کووید-19 قابل اعتماد است؟
این ویژگی هنوز در مراحل توسعه است و داده‌های محدودی درباره دقت آن وجود دارد. اگرچه می‌تواند به شناسایی الگوهای سرفه غیرعادی کمک کند، اما برای تشخیص بیماری‌های خاص نیاز به تأیید بالینی دارد.
ویژگی پایش فشار خون هواوی Watch D در مقایسه با اپل واچ چقدر دقیق است؟
هواوی Watch D از کاف فشار خون برای اندازه‌گیری مستقیم فشار خون استفاده می‌کند که می‌تواند دقیق‌تر از حسگرهای نوری اپل واچ برای پایش ضربان قلب باشد. با این حال هر دو نیاز به تأیید پزشکی دارند و دقت آن‌ها به شرایط استفاده بستگی دارد.